Rowerem przez Gliwice do Rybnika, czyli śladem zamków i pałaców Śląska

Opis trasy

Rowerowa wycieczka krajoznawcza śladem polskich zamków i pałaców? Śląsk pod tym względem z pewnością nie rozczaruje nikogo! Wyrusz w cudowną, choć nieco okrężną trasę z Gliwic do Rybnika, aby podziwiać wiele historycznych budynków i wspaniałych krajobrazów. To prawdziwa gratka dla każdego miłośnika aktywnej turystyki na dwóch kółkach.

Długa, acz bardzo satysfakcjonująca trasa wytyczona została na dystansie ok. 150 km. Rozpoczyna się w Gliwicach, a kończy w Rybniku. Jej pokonanie zajmie doświadczonemu rowerzyście od 6 do 8 godzin, choć zwiedzanie znajdujących się tam zabytków może ten czas znacząco wydłużyć.

Chociaż poniższa trasa nie jest zbyt trudna technicznie, to jej długość sprawia, że nie jest ona zalecana na rodzinne wycieczki z najmłodszymi. Duże znaczenie ma pod tym względem także fakt, że została wytyczona w większości po drogach współdzielonych z samochodami. 

Warto podkreślić, że choć trasa biegnie głównie asfaltowymi drogami, to jednak przy niektórych zabytkach pojawiają się odcinki nieutwardzone lub brukowane. Wyzwaniem mogą być też piaszczyste etapy w okolicy Jeziora Dzierżno. Około 20% trasy wytyczono po ścieżkach rowerowych. 

Malownicze Jezioro Dzierżno to tylko jedno z wielu pięknych miejsc na trasie.

Przebieg trasy rowerowej śladem zamków i pałaców Śląska

Trasę rowerową śladem zabytków i pomników natury warto rozpocząć przy radiostacji w Gliwicach. Punkt ten stanowi symbol miasta i jest nietuzinkową atrakcją. Na początek dobrze jest skierować się uliczkami na południowy zachód, w stronę centrum. Drogą tą jedzie się „z górki”, a więc jest to relaksujący sposób na rozpoczęcie tak długiej wyprawy rowerowej. Po dotarciu do Parku Starokozielskiego należy skręcić na północny wschód, w stronę Jeziora Dzierżno. Prowadzi tam ulica Kozielska. Pierwszy etap trasy biegnie drogami o utwardzonej nawierzchni. Na niektórych jego fragmentach wytyczone są pasy ruchu dla rowerzystów, więc jazda jest tu wyjątkowo przyjemna.

Z ulicy Kozielskiej należy skręcić w prawo, kierując się na Rzeczycę i położone nieopodal Jezioro Dzierżno. Na tym etapie na miłośników turystyki rowerowej czeka już dużo bardziej wymagający, momentami piaszczysty szlak. Aby dotrzeć do kolejnego punktu wycieczki, czyli zamku w Toszku, należy skierować się na północ. Do tej miejscowości na szczęście prowadzi droga asfaltowa biegnąca pośród pól uprawnych i łąk, przecinająca m.in. Taciszów, Bycinę, Słupsko i Boguszyce.

Kolejny etap to zjazd do Słupska. Z miejscowości tej tym razem należy odbić na południowy zachód, w stronę Jeziora Pławniowickiego, nad którym wznosi się warty uwagi pałac. Na brzegu akwenu znajduje się także plaża stanowiąca idealny punkt postojowy na opisywanej trasie.

Dalsza droga prowadzi z Pławnowic przez Łany do Ujazdu. Tutaj znajduje się kolejny punkt wycieczki, czyli ruiny Pałacu Biskupów Wrocławskich. Zarówno pod ten, jak i poprzednie obiekty historyczne trzeba podjechać, ponieważ zostały one wybudowane na wzniesieniach. W odległości ok. 5 km od zamku w Ujeździe znajduje się inne historyczne miejsce – były obóz koncentracyjny w Kędzierzynie-Koźlu. Jako że jest on w dużej części ukryty w leśnej gęstwinie, należy przygotować się tu na nieco mniej komfortowe warunki do jazdy, jeśli poruszamy się rowerem szosowym.

Do położonych ok. 35 kilometrów na północ ruin pałacu w Sławikowie prowadzi asfaltowa droga m.in. przez Starą Kuźnię, Ortowice, Bierawę, Roszowice. Po obejrzeniu imponującej budowli można ruszać dalej na południe. Tam, w Raciborzu, czeka na miłośników dawnej architektury zamek Piastowski. Aby z tego miasta dotrzeć do mety wycieczki, zlokalizowanej w Rybniku, należy ruszyć na wschód. Do metropolii słynącej z ogromnej liczby rond prowadzi jak na ironię prosta droga, na której na rowerzystów czeka jednak spory i wymagający podjazd w połowie odcinka Racibórz-Orłowiec.

Dojazd do trasy

Do największych miast na opisywanej trasie można dojechać komfortowo, korzystając z usług PKP. Pociągi dojeżdżają m.in. do Gliwic, Rybnika i Raciborza. Osoby, które chciałyby rozpocząć wycieczkę śladami zabytków i natury Śląska, np. w Kędzierzynie-Koźlu, mogą dotrzeć tam autobusami PKS.

Atrakcje na trasie

Opisywana trasa rowerowa wytyczona została w taki sposób, aby obejmować najciekawsze pałace, zamki i ruiny historycznych budowli zlokalizowane w okolicach Gliwic, Raciborza oraz Rybnika. To one stanowią największe atrakcje turystyczne i główne punkty tej wycieczki. Przemierzając tereny Śląska, można zachwycić się urokami następujących obiektów:

• Zamek w Toszku – pierwsze, jeszcze drewniane fortyfikacje zostały wzniesione w tym miejscu prawdopodobnie w X wieku przez książęta śląskie. Obecna, częściowo zrewitalizowana twierdza została wzniesiona przez księcia Przemysława. Pałac na przestrzeni wieków był kilkukrotnie trawiony przez pożary, m.in. w 1945 roku w wyniku podpalenia przez Armię Czerwoną. W murach zamkowych mieści się obecnie Centrum Kultury z biblioteką miejską oraz restauracją. Fani historii mogą zwiedzić tutaj również salę rycerską i katownię, w której znajdują się narzędzia służące do torturowania więźniów.

Zamek w Toszku.

• Pałac w Pławniowicach – imponujący budynek otoczony parkiem z oczkiem wodnym, fontanną i małym ogródkiem skalnym, w którym w letnie wieczory odbywają się koncerty. Obiekt został wybudowany na planie litery „U”. Powstał w latach 1882-85 na polecenie hrabiego Franciszka II Ballestrema. Pałac robi na zwiedzających ogromne wrażenie nietuzinkową konstrukcją. Bogato zdobione elewacje, liczne wieżyczki i iglice nadają mu wyjątkowo atrakcyjnego wyglądu. Zarówno dziedziniec pałacu w Pławniowicach, jak i jego wnętrze są udostępnione do zwiedzania dla turystów po opłaceniu biletu wstępu.

Widok na pałac w Pławniowicach.

• Pałac Biskupów Wrocławskich w Ujeździe – XIII-wieczny zamek, który niestety w 1945 roku został spalony przez Armię Czerwoną. Jego ruiny zabezpieczono przed dalszym rozpadem. Na piętrze budowli znajduje się taras widokowy.

Pozostałości Pałacu Biskupów Wrocławskich w Ujeździe.

• Ruiny Pałacu w Sławikowie – niesamowite miejsce, które wykorzystywane jest do organizacji różnego rodzaju imprez i festynów okolicznościowych. Gmach dawnego pałacu wzniesionego w stylu eklektycznym z elementami neoklasycystycznymi mimo że nie jest w najlepszym stanie, wciąż wygląda bardzo okazale. Do pałacu przylegają także ruiny oranżerii.

Okazałe ruiny pałacu w Sławikowie.

• Zamek Piastowski w Raciborzu – kolejna atrakcja turystyczna dla miłośników dawnych budowli to niedawno odnowiony gród Piastów. Na jego terenie wzniesiona została zabytkowa kaplica św. Tomasza Becketa z Canterbury. W zamku organizowane są cykliczne imprezy i wydarzenia kulturalne, jak np. „Zamkowa Noc z Duchami” czy „Raciborskie Dni Nauki i Techniki”.
  
  

Co jeszcze warto zobaczyć w okolicach Gliwic i Raciborza?

Opisywane powyżej zamki i pałace to jednak niejedyne warte uwagi obiekty na trasie rowerowej z Gliwic do Rybnika. Pierwszą z atrakcji nieco innego typu możemy zobaczyć już na samym starcie. Kompleks zabudowań obejmujący radiostację – pod którym rozpoczyna się niniejsza wycieczka – powstał już w 1935 r. Jego najbardziej charakterystyczną częścią jest 111-metrowa wieża antenowa. Jest to najwyższa drewniana konstrukcja tego typu w Europie!

Wieża antenowa w Gliwicach.

Osoby, które chcą podążać śladami historii, koniecznie powinny wybrać się na poszukiwanie ruin obozu koncentracyjnego w lesie nieopodal Kędzierzyna-Koźla. Obiekt ten składa się z kilku, skrytych wśród drzew budynków. Nie są one w żaden sposób zabezpieczone, można więc wejść na ich teren. Pomimo braku ochrony warto pamiętać, że to miejsce zadumy, w którym należy zachować powagę.

Fragment ukrytych w lesie pozostałości obozu koncentracyjnego.

Przemierzając Śląsk w poszukiwaniu zamków i pałaców, warto poświęcić chwilę na podziwianie uroków natury. Doskonałym miejscem na to są dzikie plaże otaczające Jezioro Dzierżno. Na brzegach akwenu znajdują się także punkty wypoczynkowe, miejsca na biwak i rozpalenie ogniska, oraz stanowiska dla wędkarzy. Turyści, którzy chętnie korzystają z atrakcji, takich jak np. rowerki wodne, bary, jachty mogą wybrać się także na plażę w Pławniowicach.

Noclegi lub miejsca postojowe

Trasa rowerowa z Gliwic przez Toszek, Ujazd i Racibórz do Rybnika znakomicie sprawdza się jako inspiracja jednodniowej wycieczki krajoznawczej. Z tego też powodu nie ma potrzeby planowania noclegu. Warto jednak w czasie długiej, bo co najmniej 6-godzinnej jazdy zatrzymać się kilka razy, aby zregenerować siły przed dalszą podróżą. Można to zrobić np. w większych miastach, takich jak Racibórz lub na łonie przyrody, np. rozkoszując się widokami nad Jeziorem Dzierżno lub na malowniczej plaży nad Jeziorem Pławniowickim.

Gdzie zjeść

Na terenach, przez które przejeżdża się podążając śladem zabytków Śląska, znajduje się wiele różnorodnych lokali gastronomicznych. Na uwagę zasługuje np. Tawerna „GARLAND” (Nad Kanałem 7, Pyskowice) nad Jeziorem Dzierżno Małe. Przytulny lokal urządzony w żeglarskim stylu serwuje pyszne dania, klasyczne dla polskiej kuchni. Restauracja należy do przemiłej kobiety, która lubi uprzyjemniać czas gościom swoim towarzystwem.

Dobrze wiedzieć

Opisywana trasa rowerowa to doskonała propozycja na letnią lub późno wiosenną wycieczkę krajoznawczą. W razie dobrej pogody można wybrać się śladem zamków i pałaców Śląska także wczesną jesienią. W drogę można wyruszyć z Gliwic, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby skrócić ją nieco i za start przyjąć np. Racibórz.

Większość trasy wytyczona została po utwardzonej, dobrej jakości nawierzchni, na której świetnie spisuje się rower szosowy. Osoby, które chciałyby jednak bardziej zagłębić się np. w lasy, w których ukryty jest były obóz koncentracyjny, powinny rozważyć jednak wybór modelu gravelowego. Ten typ jednośladu jest także znacznie lepszym rozwiązaniem podczas pokonywania piaszczystych dróżek wokół Jeziora Dzierżno.

Warto wiedzieć, że w okolicy miasta Pyskowice biegnie czerwony „Mamuci” szlak rowerowy. Jego nazwa nawiązuje do mamuta stojącego na placu przy tutejszym Zespole Szkół. Trasa pokrywa się częściowo ze szlakiem, który został wytyczony m.in. po południowej stronie Jeziora Dzierżna i wokół Jeziora Pławniowickiego.

Osoby, które podczas wyprawy chcą obejrzeć budynki od wewnątrz, powinny sprawdzić ceny biletów wstępu oraz godziny, w jakich obiekty te są otwarte. Aby uzyskać tego typu informacje, dobrze jest rozpocząć wyprawę rowerową od wizyty w Centrum Informacji Turystycznej. W Gliwicach znajduje się ono pod adresem: ul. Składowa 8a.

Praktyczne wskazówki

Na wycieczkę krajoznawczą inspirowaną powyższym opisem należy wybrać się w odpowiednio dopasowanym stroju kolarskim. Warto postawić na wygodną koszulkę oraz spodenki rowerowe, a na wypadek załamania pogody mieć przygotowaną w sakwach bluzę czy kurtkę przeciwdeszczową. Należy również pamiętać o kasku rowerowym, elementach odblaskowych oraz sprawnym oświetleniu. Nie zapomnij także o przeglądzie roweru jeszcze przed wyruszeniem na szlak.

Każdy miłośnik turystyki z perspektywy siodełka rowerowego powinien mieć w torbach także kilka podstawowych przedmiotów. Są to przede wszystkim: apteczka pierwszej pomocy, zestaw do naprawy opon czy multitool, ale także urządzenie GPS lub mapa. W bagażu podczas tak długiej wyprawy musi znaleźć się też miejsce na napoje i przekąski. Dobrym wyborem dla „rowerowych długodystansowców” są bogate w minerały napoje izotoniczne, które pomagają szybko nawodnić organizm, oraz w wygodne w użyciu żele i batony energetyczne.

W przypadku tej trasy rowerowej warto spakować także:

• latarkę – dzięki niej będzie można wejść bezpiecznie do budynków byłego obozu koncentracyjnego.
   
• gotówkę – przyda się ona zwłaszcza tym osobom, które chciałyby zwiedzić główne atrakcje turystyczne, czyli zamki i pałace. Nie we wszystkich obiektach można bowiem płacić kartą.
   
• środek na komary – trasa rowerowa wytyczona jest w okolicach zbiorników wodnych, gdzie mogą grasować uprzykrzające życie rowerzysty owady.