Weekendowa wyprawa rowerowa – podróż przez serce Borów Tucholskich

Opis trasy

Kaszubska Marszruta to wyjątkowy szlak turystyczny prowadzący w sporej części po obszarze rezerwatu przyrody Bory Tucholskie oraz południowych terenach Kaszub. Wytyczona częściowo na jego trasie wycieczka rowerowa, to wspaniała propozycja dla wszystkich miłośników dwóch kółek, pragnących bliższego kontaktu z dziką przyrodą. Wybierz się w niezapomnianą weekendową wyprawę przez słynne Bory Tucholskie, nie bez przyczyny nazywane „Płucami Polski”.

Poniższą, blisko 200-kilometrową trasę rowerową można pokonać w dobrym tempie w 2 dni. Dużo wygodniej jest podzielić ją jednak na 3 etapy. Warto to zrobić, ponieważ w ten sposób można poświęcić więcej czasu na zwiedzanie licznych zlokalizowanych tu atrakcji. Dotrzeć do nich można za sprawą bogatej sieci szlaków turystycznych Kaszub, jak i rezerwatu przyrody Bory Tucholskie.

Droga w kierunku Parku Narodowego.

Na wielu ich odcinkach wytyczone zostały ścieżki rowerowe, biegnące przez lasy lub wzdłuż dróg. Warto zaznaczyć, że w tym drugim przypadku nie ma mowy o ingerencji w przyrodę, więc kolarze przemierzający te obszary muszą przygotować się na kilka ostrych zjazdów i mozolnych podjazdów wynikających z naturalnego ukształtowania terenu. Wydzielone drogi dla rowerów stanowią około 70% opisywanej trasy. Jednak zaledwie 20% z tego wytyczono po nawierzchni asfaltowej. Pozostały dystans pokonywany jest drogami szutrowymi, piaszczystymi, brukowanymi lub kamienistymi.

Trasa rowerowa przez Bory Tucholskie i Kaszuby nie należy do najtrudniejszych. Swobodnie mogą wyruszyć w nią zarówno kolarze o dużym bagażu doświadczeń, jak i ci, którzy dopiero rozpoczynają przygodę z turystyką rowerową. Największym wyzwaniem jest w jej przypadku oczywiście spory dystans do przejechania. Jeśli jednak podzieli się ją na 3- lub więcej etapów, można swobodnie zaplanować fantastyczną wycieczkę rowerową nawet całą rodziną.

Struga Siedmiu Jezior, czyli ciekawe miejsce na trasie.

Przebieg trasy rowerowej po Borach Tucholskich

Pętla w okolicach rozległego rezerwatu przyrody wytyczona została w taki sposób, aby ominąć większe miasta. Dlatego też wiedzie ona głównie w pobliżu niewielkich miejscowości lub ścieżkami przecinającymi dominujące na tym terenie bory sosnowe. Weekendowa wyprawa rowerowa rozpoczyna się we wsi Tleń, nad jeziorem Żur. Aby objechać tutejszy akwen wodny, należy kierować się początkowo na południowy wschód, a następnie na południe przez miejscowość Grzybek. Dalej trasa wiedzie już na północny zachód m.in. przez Rezerwat Przyrody Jezioro Ciche.

Jadąc dalej na zachód trasą mija się wsie, takie jak Pruskie, Zdroje i Małe Gacno, docierając do Okoninka. Tam zmienia się kierunek jazdy. Podążając na północ i północny zachód przez Łosiny, Zieloną Łąkę, Białą, Klocek należy kierować się aż do Wielkiego Kanału Brdy, gdzie trasa skręca na zachód, a następnie na północny zachód. Jadąc tą drogą przez Rytel wzdłuż koryta rzeki Brda dociera się do zapory w okolicach wsi Mała Kolonia, i do Kłodawki, gdzie rozpoczyna się Park Narodowy Bory Tucholskie.

Droga prowadzi dalej na wschód, przez miejscowość Klosnowo i dalej na północ w okolice jeziora Wielkie Gacno, a następnie na wschód nad brzeg jeziora Charzykowskiego. Stąd należy ruszyć na północ przez Strużkę do wsi Małe Swornegacie. Na odcinku tym pojawiają się piaszczyste fragmenty drogi, co może stanowić spore wyzwanie nawet dla doświadczonych kolarzy. Kolejny etap trasy rowerowej po Borach Tucholskich wiedzie „Czarnym Szlakiem Rowerowym” prowadzącym m.in. nad brzegiem jezior Krzywce Wielkie, Błotno i Krzywce Małe do Drzewicza. Tu kończy się jazda szlakami turystycznymi rezerwatu przyrody.

Etap trasy w okolicach brzegu jeziora Krzywce Wielkie.

Po opuszczeniu rozległych terenów parku narodowego należy skierować się na wschód. Kolejny etap opisywanej trasy można pokonać wygodną ścieżką rowerową. Wiedzie ona przez Wielkie Chełmy i Czyczkowy do miejscowości Brusy-Jaglie. Jadąc dalej na południowy wschód przez Czarniż, Hutę Osowo, dociera się do Karsina, a następnie Miedzna. Począwszy od wsi Odry, trasa biegnie już na południe. Ten blisko 65-kilometrowy odcinek przebiega m.in. przez miejscowości Zawada, Szałamaje, Złe Mięso, Szary Kierz, Szlachta, Lipowa, Rosochatka, Śliwice i kończy się w Tleniu.

Dojazd do trasy

Do Tlenia, w którym rozpoczyna się opisywana trasa rowerowa przez Kaszuby i Bory Tucholskie, można dojechać, zarówno korzystając z transportu autobusowego, jak i kolejowego z większych miast regionu. Liczne parkingi umożliwiają także przyjazd własnym samochodem.

Atrakcje na trasie

Jakie atrakcje czekają na turystów, którzy wyruszą na weekendową wyprawę rowerową przez Bory Tucholskie i południowe Kaszuby? Rejon ten obfituje oczywiście w miejsca, z których rozciągają się malownicze widoki m.in. na tutejsze jeziora lub koryta rzek: Brdy i Wdy.

Jednak zapierające dech w piersiach krajobrazy to nie wszystko, co przyciąga w tę okolicę miłośników aktywnego spędzania czasu. Bogactwo kultury kaszubskiej z pewnością zaintryguje osoby zainteresowane niecodziennymi formami architektonicznymi, a liczne miejsca rozrywkowe pozwolą przyjemnie spędzić czas w gronie najbliższych.

Unikalna kaszubska architektura to uczta dla oczu.

Pomniki natury

Leżący w dorzeczu Brdy i Wdy rozległy kompleks borów sosnowych, to miejsce, w które chętnie zapuszczają się miłośnicy turystyki pieszej i rowerowej. Nie jest przypadkiem, że Bory Tucholskie poprzecinane są licznymi, świetnie utrzymanymi szlakami pieszo-rowerowymi. Korzystając z nich, można dotrzeć w najpiękniejsze i najciekawsze zakamarki rezerwatu przyrody.

Przemierzając te tereny, turyści mogą odkryć m.in. zdumiewające punkty widokowe, które umożliwiają obserwację otaczającej ich natury, a także ścieżki przyrodnicze z tablicami informacyjnymi na temat lasu i jego mieszkańców. Podczas jazdy opisywaną trasą warto zatrzymać się w tych miejscach:

• Dąb rosnący niedaleko miejscowości Bachorze, nad jeziorem Charzykowskim – potężne drzewo można dostrzec, jadąc z Bachorza do Sworów.
  
  
• „Bartuś” – 600-letni dąb to kolejny pomnik przyrody rosnący na terenie Borów Tucholskich. Do imponującego rozmiarem drzewa prowadzą liczne szlaki pieszo-rowerowe.

600-letni dąb „Bartuś”. 

• Rezerwat „Kamienne Kręgi” w Odrach – legendy głoszą, że jest to miejsce mocy. Niezależnie od tego, czy jest to prawda, czy nie, Kamienne Kręgi, od których bije atmosfera tajemniczości i spokoju, bez wątpienia warto zobaczyć na własne oczy. Podobnie zresztą jak cmentarzysko Gotów i kurhany, a także pełną niezwykłych, wydobytych z ziemi przedmiotów ekspozycję archeologiczno-przyrodniczą w Odrach.

Owiane tajemnicą Kamienne Kręgi.

Na tropie skarbów kultury regionu

Opisywana trasa rowerowa biegnie zarówno przez Bory Tucholskie, jak i południową część Kaszub. Mieszkańcy tego regionu słyną z przywiązania do tradycji, czego dowodem są wciąż żywe dawne obyczaje, które podobnie jak własny, odrębny od polskiego język, przekazywane są z pokolenia na pokolenie. O unikatowości Kaszub, można przekonać się, odwiedzając miejsca takie jak:

• Regionalna Chata Kaszubska (Brusy-Jaglie 11b) – wyjątkowe miejsce, w którym znajduje się potężny zbiór eksponatów związanych z regionem. Jego pracownicy opowiadają o dawnych przedmiotach, obyczajach i tradycjach dzieląc się z turystami ciekawostkami, zapraszając ich do różnego rodzaju zabaw, a nawet pozwalając spróbować sił na kaszubskich instrumentach. Wstęp do muzeum jest darmowy.

Chata Kaszubska to jedna z najciekawszych atrakcji regionu.

• Skansen kaszubski im. Józefa i Jadwigi Chełmowskich (Brusy-Jaglie 17) – po domu, w którym mieszkał wszechstronny artysta-samouk, w fascynujący sposób oprowadza jego córka. Można tu zobaczyć pamiątki i dzieła sztuki Józefa Chełmowskiego. Warto zatrzymać się także w sadzie otaczającym budynek, gdzie wśród drzew mieści się nietypowa atrakcja, jaką jest pasieka.
  
  

Inne atrakcje na trasie rowerowej przez Kaszuby i Bory Tucholskie

Na długiej, blisko 200-kilometrowej trasie rowerowej co krok można natknąć się na lokalne atrakcje. Znaleźć można tu między innymi:

• Park miniatur „Eden” w Łosinach – miejsce pełne bajkowych postaci i znanych budynków w znacznie mniejszej skali, przypadnie do gustu małym i dużym turystom. Figury tworzone są przez lokalnego artystę, który wciąż poszerza ich kolekcję o nowe dzieła. Choć wstęp do parku miniatur jest darmowy, to spędzone w nim chwile są bezcenne!
  
  
• Wielki Kanał Brdy – ponad 20-kilometrowy obiekt o głębokości około 1 metra został wybudowany w połowie XIX w. przez władze pruskie po to, aby doprowadzić wodę do suchych terenów Borów Tucholskich. Kanał rozpoczyna się na zaporze Mylof i wpada do basenu w Barłogach. Wielki Kanał Brdy stanowi popularny i przystępny szlak kajakowy.
  
  

Kanał na rzece Brda.

• Akwedukt w Fojutowie – 75-metrowa konstrukcja wzorowana na antycznych kanałach. Jest to skrzyżowanie dwóch cieków wodnych. Górą płynie Wielki Kanał Brdy. Pod nim w tunelu przepływa rzeka Czerska Struga. Tafle wody dzieli około 9 metrów. Wzdłuż Strugi biegnie drewniana kładka, którą można przedostać się na drugą stronę kanału.
  
  
• Most zwodzony na rzece Brdzie – nietypowa atrakcja turystyczna znajduje się we wsi Małe Swornegacie na drodze między Chocińskim Młynem i Charzykowami. Most podnoszony jest tylko cztery razy dziennie.
  
  

Most zwodzony we wsi Małe Swornegacie.

• Pałac Wielkie Chełmy – zachwycająca budowla to obecnie siedziba szkoły, dlatego można obejrzeć ją wyłącznie z zewnątrz. Warto jednak znaleźć czas na postój w tym miejscu, chociażby ze względu na otaczające ją tereny zielone. Pałacowy park pełen jest urokliwych stawów i pomników przyrody. Przy wjeździe na teren obiektu znajduje się wiata, ławki i tablica informacyjna, przybliżająca turystom historię pałacu.
  
  
• Wyłuszczarnia nasion w Kłosnowie – kolejny ciekawy obiekt architektoniczny na rowerowej trasie po Kaszubach i Borach Tucholskich. Wyłuszczarnię można zwiedzić bezpłatnie, jednak należy się wcześniej umówić telefonicznie.

Noclegi lub miejsca postojowe

Dwudniowa lub trzydniowa wyprawa przez serce Borów Tucholskich i Kaszuby wymaga zaplanowania co najmniej jednego noclegu. Najłatwiej znaleźć go w miejscowości Swornegacie i jej okolicy. Dobrą opcją dla osób, które cenią kontakt z naturą i aktywny wypoczynek, są także pola namiotowe. Obiekty tego typu znaleźć można np. nad rzeką Brdą (Rytel) lub między jeziorami Łąckim i Dybrzk (Drzewicz).

Planując przejazd w okolicach położonych w Borach Tucholskich pomników przyrody, Wielkiego Kanału Brdy czy też Kamiennych Kręgów warto zorientować się, gdzie można zatrzymać się na odpoczynek. Na opisywanej trasie jest sporo takich miejsc. Jednym z nich jest niezbyt wysoki, łatwy do zdobycia punkt widokowy na skarpie ze Strużki do Małe Swornegacie. Oprócz pięknego widoku na jezioro Charzykowskie można znaleźć tam miejsce, aby usiąść i odpocząć. Punkt postojowy z wiatą, stołami i ławeczkami został ustawiony również przy Chacie Kaszubskiej oraz w Zapędowie, nad Wielkim Kanałem Brdy.

Gdzie zjeść

Opisywana trasa rowerowa przebiega przez malownicze tereny, które często odwiedzane są przez turystów. Dlatego też nie powinno dziwić to, że w regionie możemy trafić na mnóstwo różnego rodzaju lokali gastronomicznych. Podróżując po Kaszubach, warto oczywiście postawić na te miejsca, które oferują lokalne potrawy. Punktem takim jest np. smażalnia ryb „Wagant” we wsi Swornegacie, gdzie można skosztować kaszubskiej polewki czy też tradycyjnych flaczków.

Piękne elementy lokalnego folkloru można znaleźć w wielu miejscach trasy.

Dobrze wiedzieć

Na wycieczkę przez Bory Tucholskie i Kaszuby można wybrać się od później wiosny po wczesną jesień, kiedy przejezdne powinny być nieutwardzone odcinki trasy. Osoby spragnione pięknych widoków, powinny zapuścić się na te tereny jesienią. Wtedy to warto zobaczyć przede wszystkim Kamienne Kręgi – tajemnicze konstrukcje pięknie prezentują się na tle kwitnących wrzosowisk. Można je wygodnie podziwiać, korzystając z pobliskiej platformy widokowej.

Praktyczne wskazówki

Na wycieczkę opisywaną trasą rowerową, pokrywającą się częściowo z Kaszubską Marszrutą, należy dobrze się przygotować. Aby pokonać w miarę komfortowo trudniejsze, np. piaszczyste, odcinki wokół jezior, warto wybrać się na tę wyprawę na odpowiednio wyposażonym, solidnym rowerze trekkingowym lub górskim. Jednoślad taki musi posiadać dobrej jakości amortyzatory, które skutecznie będą tłumić drgania podczas pokonywania wyboistych odcinków, bardzo wytrzymałe opony, wygodne siodełko rowerowe, ale i lekkie błotniki, które mogą przydać się w przypadku opadów deszczu.

Na kilkudniową wycieczkę trzeba zabrać zwykle sporo bagażu. Do jego wygodnego przewożenia można użyć pojemnych toreb i funkcjonalnych sakw na rower. W ich wnętrzu musi znaleźć się miejsce np. na zmienną odzież, kurtkę przeciwdeszczową, mapy, dokumenty, gotówkę, ładowarkę do telefonu, powerbank, latarkę. Bardzo ważnym elementem wyposażenia każdego kolarza-turysty jest też apteczka pierwszej pomocy. Podczas wyprawy w Bory Tucholskie i na Kaszuby, należy koniecznie spakować do niej preparaty ochronne przed owadami i takie, które złagodzą dolegliwości ukąszeń np. komarów.

Aby móc szybko i wygodnie poradzić sobie z każdą usterką roweru, do sakw rowerowych należy spakować również zestaw naprawczy. Pompka, multitool, dętka lub komplet łatek – to tylko niektóre przedmioty, które powinny się w nim znaleźć. Ponadto przed ruszeniem w trasę, należy zadbać także o odpowiedni strój kolarski (kask, kurtka kolarska lub t-shirt na rower z elementami odblaskowymi). Jeśli częścią planu na wycieczkę po malowniczym regionie Polski jest nocleg pod gwiazdami, trzeba oczywiście spakować także śpiwór i karimatę.

Wyruszając na każdą, zwłaszcza tak długą wycieczkę rowerową, należy odpowiednio przemyśleć kwestię doboru prowiantu. Aby szybko i efektywnie odzyskać siły po trudniejszych etapach, warto postawić na profesjonalne produkty spożywcze dla sportowców. Przekąski i żele energetyczne to nowoczesne, wyjątkowo wygodne w stosowaniu produkty, które można wygodnie spożywać nawet bez siadania z siodełka rowerowego.