Szlak Zabytków Techniki

Szlak zabytków techniki – opis trasy

Okolice Świdnicy to nie tylko urokliwe pałace i dwory – zapraszamy na wycieczkę, podczas której zobaczycie bardzo ciekawe zabytki wytworów techniki. Unikatowy, wciąż działający młyn wodny, muzeum pełne starego sprzętu wojskowego, Muzeum Kolejnictwa na Śląsku to atrakcje czekające na rowerzystów, którzy wybiorą się na kilkugodzinną, pasjonującą wycieczkę szlakiem zabytków techniki. 

Na trasę wyjeżdżamy z Bosmanatu przy Zalewie Witoszówka. Miasto opuścimy ścieżką rowerową wytyczoną wzdłuż ulic Polna Droga i Jana Kochanowskiego. Pierwsza atrakcja czeka tuż za granicami Świdnicy – to bardzo ciekawe Muzeum Broni i Militariów (Witoszów Dolny).

Po obejrzeniu eksponatów ruszamy w dalszą drogę. Jedziemy asfaltem do dużego skrzyżowania w Witoszowie Dolnym (przy moście na Witoszówce), wybieramy drogę w prawo, na północ.

Szosa wiedzie nas między polami, przez wioskę Komorów – można zatrzymać się na chwilę przy ciekawym, choć zaniedbanym pałacu oraz zobaczyć dawny wiatrak typu holenderskiego, na skraju miejscowości, skręt w lewo, za zakładem meblarskim - nad Zalew Komorowski. Przecinamy ruchliwą drogę krajową nr 35 i należy zachować ostrożność. Nad wodą można odpocząć napawając się cichą i sielską okolicą.

Zalew Komorowski, zdjęcie należące do Gminy Miasta Świdnica

Jedziemy dalej, najpierw polami, potem przez Witków i Stary Jaworów do Jaworzyny Śląskiej. W Starym Jaworowie nie możemy przegapić skrętu w lewo, w drogę szutrową przy krzyżu. Po 500 metrach dotrzemy do rowerowego Czarnego Szlaku Drogi Węglowej (K3). Ta droga służyła od końca XVIII wieku do przewożenia węgla z Wałbrzycha do portu na Odrze w Malczycach.

Półtora kilometra dalej odbijamy w lewo – w drogę asfaltową prowadzącą do Jaworzyny Śląskiej. Po prawej stronie miniemy rozległy zbiornik z wodą wypełniającą wyrobisko dawnej żwirowni w Jaworzynie Śląskiej – ulubione miejsce wędkarzy i spacerowiczów. W mieście warto zobaczyć Muzeum Kolejnictwa na Śląsku przy ulicy Towarowej, jedno z najciekawszych muzeów kolejnictwa w Polsce.

Jaworzynę Śląską opuścimy ulicą Wolności, a potem Ceglaną, obok cmentarza komunalnego. W pobliżu krzyża pokutnego wjeżdżamy do Pasiecznej. Teraz czeka nas ponad 5-kilometrowy odcinek przez teren zabudowany i pola. Kierujemy się na Międzyrzecze (przez pewien czas będą nam towarzyszyły tory kolejowe). Szosa skręca na wschód, a naszym celem jest urzekający pałac Morawa.

Na skrzyżowaniu dróg kierujemy się w prawo (na Żarów). Po chwili zobaczymy hipodrom im. 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich, a jego malownicze tereny będą nam towarzyszyły przez kolejne dwa kilometry. Na dużym skrzyżowaniu jedziemy na Pastuchów (drogę wskaże znak drogowy). Przejeżdżamy przez most nad Strzegomką i mamy jedyny na trasie odcinek wiodący przez niewielki las.

W Pastuchowie uwagę zwraca czterokondygnacyjna wieża rycerska z XV/XVI wieku z dostawionym do niej dworem. Tuż za kościołem skręcamy w lewo, w kierunku Piotrowic Świdnickich (ulica Wyzwolenia). W tej miejscowości warto zatrzymać się przy malowniczym zamku (dworze) obronnym z końca XVI wieku, który przypomina zamki znad Loary. Obiektem zarządza Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, organizuje w nim Muzeum Techniki Rolniczej na Śląsku.

Panorama za Morawą, zdjęcie należące do Gminy Miasta Świdnica

Wyjeżdżając z Piotrowic Świdnickich, za przejazdem kolejowym, skręcamy w prawo. Trasa wiedzie nas na południowy wschód, do Siedlimowic. Przecinamy drogę wojewódzką, a potem znanym nam już Czarny Szlak Drogi Węglowej (K3). Szuter wiedzie nas do Bożanowa, a tam na dużym skrzyżowaniu wybieramy drogę na Kalno. Teraz naszym celem są Siedlimowice.

W Siedlimowicach zatrzymamy się przy pomniku 800-lecia Siedlimowic, malowniczych ruinach pałacu Kornów oraz położonym tuż obok wciąż działającym zabytkowym młynie (można go zwiedzić).

Po 3,5-kilometrowej jeździe na południe, docieramy do ruin zamku w Pankowie. Nieco dalej mamy Wierzbno z pałacem i dawnym klasztorem cystersów oraz dawną wieżę wodną (przy ulicy Młyńskiej, w bok od ulicy Czarnej, którą prowadzi trasa wycieczki).

Wieża wodna w Wierzbicach, zdjęcie należące do Gminy Miasta Świdnica

Zbliżamy się do finału wyprawy. Pedałujemy na południe, szosą przez Wiśniową i Sulisławice. Możemy rzucić okiem na pałace ulokowane w obu miejscowościach, a przed wjazdem do Świdnicy zatrzymać się przy niespotykanej rzeźbie Bolko Myśliciela obok Świdnickiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (skręt w lewo za Przedsiębiorstwem Utylizacji Odpadów).

W Świdnicy mamy do wyboru kilka możliwości: powrót na kwaterę, zwiedzenie bardzo ciekawego zabytkowego centrum (m.in. unikatowy, wpisany na listę UNESCO Kościół Pokoju z barokowym wystrojem wnętrz), powrót nad Zalew Witoszówka lub na dworzec kolejowy.

Jak dojechać i wrócić z trasy?

Początek i koniec trasy jest w Świdnicy – wycieczkę proponujemy zacząć w pobliżu zalewu Witoszówka. To blisko dworca PKP. Pociągi kursują do Świdnicy m.in. z Katowic i Wrocławia. Na trasę dojedziemy również samochodem. Auto można zostawić na jednym z licznych parkingów miejskich. Turyści mogą wypożyczyć rowery w Informacji Turystycznej (Rynek 39-40).

Atrakcje do zobaczenia na trasie

• Witoszów Dolny (Muzeum Broni i Militariów ) – w Internecie można znaleźć określenie Muzeum Broni i Militariów Świdnica, prywatne muzeum, prawdziwa gratka dla miłośników dawnego uzbrojenia. Czeka na nich ponad 2000 eksponatów, m.in. pojazdy z czasów II wojny światowej i późniejszych (także czołg T-72 oraz transportery opancerzone), samoloty (MIG 21, SU 22, Iskra) oraz broń strzelecka. Muzeum broni i militariów w Witoszowie Dolnym można zwiedzać: poniedziałek-niedziela, godz. 10 - 18, przed planowaną wizytą w święta trzeba dzwonić.
• Komorów (wiatrak typu holenderskiego) - dawny wiatrak zbudowany z cegły w połowie XIX wieku, później służył w roli wieży ciśnień, a teraz jako budynek mieszkalny (jest w rękach prywatnych właścicieli).
• Milikowice (ruiny pałacu) – wybudowany w stylu neogotyckim w pierwszej połowie XIX wieku. Po II wojnie światowej działał w nim PGR, potem budynek popadał w ruinę. Do naszych czasów ostały się resztki pałacu z bardzo zaniedbanym, choć kiedyś ciekawym parkiem o założeniach romantycznych.
• Jaworzyna Śląska (Muzeum Kolejnictwa Jaworzyna) – Muzeum Kolejnictwa na Śląsku mieści się w zabytkowej parowozowni z 19 stanowiskami oraz pełnym zapleczem technicznym. Turyści zobaczą m.in. lokomotywy, wagony, zabytkowe radioodbiorniki, polski komputer ODRA, a chętni przejadą się „Trasą parowozową” (dostępna tylko w weekendy). Muzeum Kolejnictwa na Śląsku otwarte jest w godz. 10-18 (10-16 od października do kwietnia).
• Morawa (Pałac Morawa) - zabytkowy, neoklasycystyczny pałac z drugiej połowy XIX wieku. Należy do Fundacji św. Jadwigi z Morawy, działa w nim hotel, restauracja, centrum konferencyjne oraz przedszkole dla dzieci z rodzin z trudną sytuacją materialną (twórcami fundacji są potomkowie pierwotnych właścicieli, rodziny von Wietersheim-Kramsta). Wokół pałacu jest park rozłożony na 12 hektarach.
• Hipodrom Morawa – Hipodrom im. 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich, istniejący od lat 70. ubiegłego wieku, rozległy i ważny ośrodek jeździecki, na hipodromie Morawa odbywają się liczne zawody jeździeckie.
• Muzeum technik rolniczych (Piotrowice Świdnickie) – ulokowane w charakterystycznym zamku z czterema wieżyczkami, wybudowanym na wyspie.
• Panków (zamek Panków) – pozostałości średniowiecznej budowli umieszczonej na sztucznej wyspie, która pełniła rolę zamku myśliwskiego, a uległa ruinie podczas II wojny światowej. Do zamku prowadzi malowniczy, dwuprzęsłowy kamienny most. Teren należy do prywatnego właściciela.
• Wierzbna (Wodna Wieża) – kamienna wieża wodna z XVII wieku, wysoka na 30 metrów. W dawnych czasach zapewniała pobliskiemu klasztorowi cystersów świeżą wodę (płynęła drewnianym rurociągiem). Można ją podziwiać z daleka, bo stoi na terenie prywatnym.
• Zalew Komorowski – spokojne miejsce, lubiane przez wędkarzy i miłośników pikników. Zalew powstał w 1990 roku, w pobliżu działa ogólnodostępny parking.
• Żwirownia w Jaworzynie Śląskiej - w miejscu wyrobiska żwirowni powstał zbiornik wodny. Brzeg nie jest w większości zagospodarowany, na zachodnim krańcu działa restauracja, mieszkańcy Jaworzyny Śląskiej wybierają okolice Żwirowni na spacery i miejsce pikników.
• Wieża rycerska Pastuchów – wieża z przełomu XV/XVI wieku, obok dwór i zabudowania gospodarcze z późniejszego czasu. Dawna wieża rycerska należy do prywatnego właściciela.
• Pomnik 800-lecia Siedlimowic - głaz z tablicą odsłoniętą w 2013 roku, na 800-lecie miejscowości. Pomnik stoi w miejscu obelisku, który przed II wojna światową upamiętniał mieszkańców Siedlimowic poległych podczas I wojny światowej.
• Siedlimowice pałac – ruiny pałacu w Siedlimowicach, przebudowanego pod koniec XIX wieku w stylu neorenesansowym. Budynek był rezydencją rodziny Kornów. Pozostałości pałacu dają wyobrażenie o jego dawnym blasku.
• Młyn Siedlimowice – młyn gospodarczy z 1840 roku, w którym do dnia dzisiejszego produkuje się mąkę przy użyciu oryginalnych maszyn i technik. Zabytkowy młyn wodny można zwiedzać - to jeden z najlepiej zachowanych zespołów młyńskich na Dolnym Śląsku. Składa się m.in. z budynku młyna, secesyjnego domu młynarza oraz spichlerza. W młynie zobaczymy m.in. oryginalne maszyny z początku XX w. W zabytku organizowane są warsztaty i zajęcia edukacyjne.

Gdzie się zatrzymać na trasie – miejsca postojowe

Podczas wycieczki znajdziemy dużo ciekawych miejsc na dłuższy lub krótszy odpoczynek. Proponujemy m.in. Zalew Komorowski i Żwirownię w Jaworzynie Śląskiej. Ciekawym miejscem, żeby złapać oddech jest park wokół Pałacu Morawa. Odpoczynek można też połączyć ze zwiedzaniem niezwykle ciekawego młyna w Siedlimowicach.

Gdzie zjeść?

Na Trasie Zabytków Techniki nie brakuje sklepów spożywczych, bez problemu zaopatrzymy się zatem w napoje i suchy prowiant. Restauracje znajdziemy m.in. przy Żwirowni w Jaworzynie Śląskiej, w Pałacu Morawa oraz w Świdnicy (po zakończeniu wyprawy – miasto oferuje jedzenie na każdą kieszeń, w barach typu fast food i jakościowych restauracjach).

Dobrze wiedzieć

Świdnica to świetna baza wypadowa na wiele wycieczek rowerowych, np. wokół góry Ślęża czy też śladem dolnośląskich zamków i pałaców. Jeżeli nie mamy roweru, to można go wypożyczyć w świdnickiej informacji turystycznej.

Praktyczne wskazówki

Przed pokonaniem trasy Szlaku Zabytków Techniki warto przygotować się na zmiany pogody (zabrać ze sobą kurtkę przeciwdeszczową), założyć kask na głowę oraz spakować powerbank (nie grozi nam rozładowanie GPS). W Świdnicy działają warsztaty rowerowe, nie ma ich natomiast na trasie – dobrze mieć przy sobie łatki, zapasową dętkę i podstawowe narzędzia. Najlepszy czas na przejechanie trasy to wiosna i wczesna jesień, kiedy dzień jest długi, a upał nie utrudnia jazdy na rowerze.