Szlakiem Dzikiej Przyrody: Rowerowa Wyprawa po Puszczy Białowieskiej

Opis trasy

Okolice Białowieży skrywają wiele atrakcji. Z jednej strony znajduje się tu Białowieski Park Narodowy ze ścieżkami edukacyjnymi, takimi jak np. Szlak Dębów Królewskich i licznymi, urokliwymi zakątkami przyrody. Z drugiej obszar ten bogaty jest w zabytki oraz ciekawostki turystyczne, do których należą np. leśna kolejka wąskotorowa Hajnówka-Topiło i carski pałac z otaczającym go pałacowym parkiem.

Puszcza Białowieska poprzecinana jest różnorodnymi trasami rowerowymi. Prowadzą one przez piękne, zalesione tereny, pozwalając turystom na odkrycie najpiękniejszych zakątków tego obszaru. Nie inaczej jest w przypadku tej wytyczonej szlakiem dzikiej, białowieskiej przyrody. Ze względu na zmienne ukształtowanie terenu, ale i blisko 100-kilometrowy dystans do pokonania, wycieczka rowerowa według poniższych wskazówek to propozycja raczej dla wprawionych rowerzystów. Dystans ten sprawia także, że nie jest ona odpowiednia dla dzieci. Jej pokonanie w średnim tempie powinno zająć około 7-8 godzin.

Większość trasy rowerowej po Białowieży biegnie po utwardzonej, asfaltowej drodze. Na około 30% jej długości miłośnicy dwóch kółek będą poruszać się nieutwardzonymi ścieżkami (piaszczystymi, kamienistymi i trawiastymi), które mogą wystawić ich kondycję czy sprzęt na próbę. W parkach i lasach trasa prowadzi na wielu odcinkach po dróżkach o niewielkim natężeniu ruchu, jednak poza nimi często rowerzysta musi dzielić nawierzchnię z pojazdami mechanicznymi.

Na poszukiwanie atrakcji Białowieży według poniższych wskazówek należy wyruszyć z Hajnówki. Z miejscowości tej trasa rowerowa po Puszczy Białowieskiej prowadzi na północ, drogą nr 685. Przez Dubiny i Nowosady dociera się nią do Golakowej Szyi, gdzie obok przydrożnego krzyża należy skręcić w prawo, w stronę Borysówki. Jadąc dalej na północny wschód, można podziwiać malownicze pola, ale na odcinku tym trzeba też przygotować się na pokonywanie nieco trudniejszych etapów pod względem ukształtowania terenu – np. w okolicy Zbiornika wodnego Bernacki Most. W Podlewkowie należy skierować się do Narewki, a następnie przez Leśną do wsi Stare Masiewo. Tam, w okolicy parkingu z wiatą dla turystów należy skręcić na zachód, w kierunku wieży widokowej "Szlakiem żubra" w Narewce. Po odwiedzeniu tego punktu rowerzysta powinien wyruszyć na południe. Leśnymi drogami dociera się do Pogorzelców i dalej do Białowieży. Ostatni etap trasy rowerowej prowadzi natomiast na zachód, do Hajnówki.

Dojazd do trasy

Na trasę rowerową po Puszczy Białowieskiej według powyższych wskazówek można wyruszyć z dworca PKP w Hajnówce i tutaj też ją zakończyć. Do miejscowości tej można więc dojechać nie tylko własnym środkiem transportu, ale i pociągiem.

Atrakcje na trasie

Największą atrakcją Białowieży jest oczywiście Białowieski Park Narodowy, ustanowiony w 1932 roku na obszarze o powierzchni 105,17 km². Położona w północno-wschodniej części Polski Puszcza Białowieska obejmuje ostatni na naszym kontynencie fragment lasu pierwotnego, będącego domem dla największej na świecie, liczącej kilkaset sztuk wolnościowej populacji żubra.

Dzika przyroda Białowieskiego Parku Narodowego

Niezwykle ważnym fragmentem Białowieskiego Parku Narodowego jest Rezerwat Przyrody Ścisłej, leżący w widłach rzeki Hwoźnej i rzeki Narewki. Jego wejście stanowi dębowa brama – jeden z symboli parku. Na jego obszarze lasy rosną bez ingerencji człowieka, co oznacza, że można tutaj zobaczyć cały proces życia drzewa, od siewki aż po butwiejące i obumarłe drewno, powstałe w wyniku wyłącznie naturalnych procesów. Najstarszym drzewem na tym terenie jest Dąb Bartny. Jego wysokość to 41 metrów, a obwód drzewa to 610 centymetrów. Wiek dębu szacowany jest na 400 – 450 lat.

Podczas wycieczki trasami rowerowymi po Puszczy Białowieskiej koniecznie należy zaplanować postój w Rezerwacie Pokazowym Żubrów w Białowieży. Zwierzęta będące symbolem prastarego lasu żyją w warunkach podobnych do naturalnych – w sporych rozmiarów zagrodach wypełnionych naturalną roślinnością. Jednak żubry to nie jedyne gatunki, które można tu podziwiać. Oprócz nich na terenie tym można zobaczyć również inne ssaki kopytne żyjące w Białowieskim Parku Narodowym (koniki polskie typu tarpana, łosie, jelenie, sarny, dziki, żubronie), a także wilki i rysie. Dodatkową atrakcją turystyczną tego miejsca jest interaktywna sala edukacyjna oraz wystawy czasowe mieszczące się w Rezerwacie Pokazowym Żubrów. Na ich oglądanie należy zarezerwować około pół godziny. Obejrzenie mieszkających tam zwierząt zajmuje natomiast około 1 godziny.

Ścieżki przyrodnicze Puszczy Białowieskiej

Na obszarze Puszczy Białowieskiej utworzonych zostało kilka ścieżek edukacyjnych. Oto kilka z nich, które zasługują na szczególną uwagę.:

Szlak Dębów Królewskich

Niespełna kilometrowa ścieżka przyrodnicza znajduje się w uroczysku Stara Białowieża. Biegnie ona po drewnianych kładkach wśród 25-ciu 150-500-letnich, majestatycznych drzew. Tutejszym dębom nadano imiona królów i książąt, którzy niegdyś polowali w tym lesie. Szlak Dębów Królewskich to trasa dość łatwa. Można ją pokonać w około pół godziny. Na całej jej długości ustawione zostały tablice informacyjne, na których umieszczone są m.in. ciekawostki na temat Białowieskiego Parku Narodowego.

Żebra Żubra

Blisko 3-kilometrowy ciąg kładek i żwirowo-kamiennych dróżek, utworzony w latach 70 XX wieku, to jedna z największych atrakcji Puszczy Białowieskiej. Na pokonanie tej ścieżki edukacyjnej warto zarezerwować około 45 minut. Trasa rozpoczyna się przy drodze do wsi Budy, a kończy się tuż przy Zagrodzie Pokazowej Żubrów. Szlaku nie można pokonywać na rowerze.

Podążając opisywaną trasą rowerową, można podziwiać dziką przyrodę na terenie Białowieskiego Parku Narodowego, ale nie tylko. Już na początku wycieczki, w Hajnówce, znajduje się bowiem Rezerwat przyrody Dębowy Grąd. Jego obszar został wytyczony po to, aby zachować w naturalnym stanie fragment Puszczy Białowieskiej, na którym występuje wielogatunkowy las liściasty z dużym udziałem grabu, dębu i jesionu.

Ciekawe miejsca na terenie i w okolicy Puszczy Białowieskiej

Aby podziwiać uroki Puszczy Białowieskiej, dobrze jest znaleźć odpowiedni punkt obserwacyjny. Idealnym miejscem tego typu jest wieża widokowa w miejscowości Pogorzelce. Kolejną budowlę tego typu można znaleźć na trasie "Szlakiem żubra" w Narewce. Obok drewnianej konstrukcji znajduje się duży plac zabaw i arboretum.

Miejsce Mocy

Atrakcją turystyczną Białowieży, obok której nie sposób przejść obojętnie, jest bez wątpienia Miejsce Mocy, zlokalizowane na polanie w Nadleśnictwie Białowieża, oddalone około 0,5 km od miasta. Odkryte w 1993 roku uroczysko niezwykle silnie, pozytywnie oddziałuje na odwiedzające je osoby dzięki podwyższonemu promieniowaniu. Jest to też prawdopodobnie dawne miejsce kultu pogańskiego, na co wskazuje znajdujący się tutaj kamienny krąg.

Leśna Kolejka wąskotorowa Hajnówka-Topiło

Miłośnicy nietuzinkowych aktywności, odwiedzający Puszczę Białowieską, koniecznie powinni przejechać się siecią kolejek wąskotorowych, służących kiedyś do wywozu drewna. Dziś stanowią one niezwykle popularną atrakcję turystyczną regionu. Dzięki nim można podziwiać otaczającą przyrodę z zupełnie nowej perspektywy. Tory biegną wśród lasów, a więc można liczyć, że podczas przejażdżki wypatrzy się żubra lub sarnę. Kolejka wąskotorowa kursuje od maja do końca września na 12-kilometrowej trasie Hajnówka–Topiło. Czas przejazdu na całym odcinku to ok. 4 godziny. Podczas jazdy warto podziwiać otoczenie, ale aby uprzyjemnić sobie podróż. Można skorzystać też z audioprzewodnika przybliżającego historię kolejki wąskotorowej i miejsc, przez które biegnie jej trasa. Jest on dostępny w aplikacji Hajnówka Duchowa Witalność.

Pałac w Białowieży

Otoczony parkiem pałac w Białowieży to miejsce w przeszłości odwiedzane zarówno przez królów polskich, jak i carów rosyjskich. Pierwsze zabudowania stanowiące myśliwski dwór królewski powstały zapewne prawdopodobnie w XVI wieku. Z czasem były one unowocześniane i rozbudowywane. Najintensywniejsze prace na obszarze budynków i parku pałacowego prowadzone były w latach 1890-1895 r. według projektu Waleriana Kronenberga. Dwór został spalony w 1944 roku przez wycofujących się Niemców. W latach 60. rozebrano jego pozostałości i wybudowano tu nowy budynek. Kolejne prace prowadzone były w 1975 r., kiedy dokonano rozbiórki wozowni, przebudowy elektrowni oraz postawiono nowe budynki. Obecnie w gmachu postawionym na miejscu dawnego pałacu carskiego mieści się siedziba Białowieskiego Parku Narodowego.

Wśród atrakcji turystycznych regionu Puszczy Białowieskiej należy wymienić również obiekty sakralne. W pobliżu opisywanej trasy rowerowej znajdują się m.in. cerkwie Świętej Trójcy w Hajnówce i Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Dubinach.

Noclegi lub miejsca postojowe

Ze względu na to, że powyższe wskazówki pozwalają na przygotowanie jednodniowej wycieczki, nie ma potrzeby rezerwacji noclegu. Na trasie rowerowej, wytyczonej po Puszczy Białowieskiej, napotkamy sporo miejsc przystosowanych do potrzeb turystów. Postój można zaplanować m.in. w okolicy Bernackiego Mostu, gdzie znajduje się wiata i miejsce biwakowe. Podobne schronienie pod dachem z ławeczkami zlokalizowane jest w Starym Masiewie. Osoby, które chciałyby sobie urządzić piknik w sercu Puszczy Białowieskiej, mogą zrobić to w okolicy rzeki Łutownia. Czeka tutaj zadaszona wiata z ławeczkami i paleniskiem.

Gdzie zjeść

Rowerowa wyprawa po Puszczy Białowieskiej wiedzie nie tylko przez leśne knieje, ale i mniejsze i większe miejscowości. W tych natomiast znajduje się sporo punktów, w których można zatrzymać się i zjeść smaczny posiłek. Lokalem, który leży tuż przy trasie, a do tego cieszy się wyjątkowo dobrą opinią, jest np. Gospoda pod Żubrem w Białowieży (Kolejowa 17). W restauracji można skosztować m.in. babki ziemniaczanej, kartacza białowieskiego lub chłodnika. W jej menu są też dania klasyczne, takie jak pierogi czy naleśniki. Miejsce to chwali się też bogatym wyborem piw, w tym także z manufaktury. Alternatywą dla napojów alkoholowych mogą być kwas chlebowy, czy też lemoniada.

Dobrze wiedzieć

Trasa rowerowa wytyczona po terenach Puszczy Białowieskiej to znakomita propozycja dla turystów, którzy uwielbiają podążać szlakiem dzikiej przyrody. Osoby takie mogą udać się w nią od późnej wiosny po jesień. W każdym z tych okresów Białowieski Park Narodowy dostarcza innych, ale zawsze niezwykłych wrażeń.

Zanim wyruszy się z Hajnówki, dobrze jest odwiedzić tutejsze Centrum Turystyki Regionu Puszczy Białowieskiej. W zlokalizowanym pod adresem 3 Maja 45 punkcie można zakupić pamiątki, w tym ręcznie robione gadżety, przewodniki, mapy. Jego pracownicy słyną z zaangażowania i ogromnej wiedzy, dlatego warto zasięgnąć u nich rady na temat lokalnych atrakcji.

Informacje na temat godzin otwarcie obiektów, aktualności i cen biletów wstępu np. na Szlak Dębów Królewskich lub do Rezerwatu Pokazowego Żubrów można także czerpać ze strony Białowieskiego Parku Narodowego.

Praktyczne wskazówki

Na trasę wytyczoną przez Białowieski Park Narodowy należy wyruszyć na solidnym górskim lub trekkingowym rowerze. Modele takie sprawdzą się najlepiej na różnego typu nawierzchniach – od asfaltowych dróg, po polne ścieżki. Oczywiście podczas turystyki rowerowej warto pamiętać o bezpieczeństwie, którego podstawą są kask rowerowy, sprawne oświetlenie, dopasowany strój na rower z elementami odblaskowymi. Ogromne znaczenie dla wygody oraz komfortu jazdy ma również wyposażenie i stan techniczny naszych dwóch kółek. Dlatego przed ruszeniem w trasę warto zrobić szybki przegląd roweru, ze szczególnym uwzględnieniem amortyzacji, hamulców, stanu opon oraz układu napędowego.

Co warto zabrać ze sobą podczas przemierzania tras rowerowych wytyczonych na obszarze Białowieskiego Parku Narodowego? W plecaku miłośnika turystyki, planującego taki wyjazd, musi się znaleźć:

• woda lub napoje izotoniczne, które pomogą ugasić pragnienie
• przekąski, np. owoce, orzechy czy batony i żele energetyczne
• kurtka przeciwdeszczowa, która przyda się podczas załamania pogody
• mapa lub GPS – niezbędne zwłaszcza na trasach biegnących daleko od dużych dróg
• apteczka ze środkami opatrunkowymi, lekiem przeciwbólowym, ale i środkowi przeciw owadom, które mogą utrudnić zwłaszcza jazdę po lesie
• gotówkę na zakupy w miejscach nieobsługujących kart płatniczych
• aparat fotograficzny, dzięki któremu można uchwycić piękno dzikiej natury i atrakcje Białowieży
• lornetkę, która pozwoli podejrzeć życie ptaków, a przy odrobinie szczęścia także innych gatunków zwierząt, zamieszkujących Puszczę Białowieską.