Łemkowskim Traktem na Pustą Wielką

Łemkowskim Traktem na Pustą Wielką – opis trasy

Łemkowski Trakt na Pustą Wielką to trasa ciekawa nie tylko ze względu na olbrzymie zróżnicowania poziomów trudności, ale także interesująca pod względem historycznym i etnograficznym. Edward Borek w przewodniku "Sądecko-spiskie wycieczki rowerowe", napisanym na zlecenie Starostwa Powiatowego w Nowym Sączu, zaproponował nieco ponad 30-kilometrową pętlę w okolicach popularnego uzdrowiska - Muszyny. Jest to całkowicie samodzielna trasa, nienależąca do żadnej większej całości. Prowadzi drogami szutrowymi, gruntowymi i brukiem. Oznakowanie jest słabe. Nie ma własnych drogowskazów, a rowerzyści powinni korzystać z tras oznaczonych m.in. dla pieszych.  

Łemkowski Trakt na Pustą Wielką to dobry sposób na odkrycie uroków Sądecczyzny.Różnica wzniesień wynosi 629 m. Jest wiele odcinków bardzo prostych, jednak podjazd szczytowy na Pustą Wielką jest olbrzymim wyzwaniem. Trasa dedykowana jest dla doświadczonych w jeździe górskiej rowerzystów. Przebieg szlaku:

Muszyna (458 m n.p.m.) – Szczawnik (535 m n.p.m.) – Żegiestów Palenica (691 m n.p.m.) – Pusta Wielka (1060 m n.p.m.) – Żegiestów Rusinówka (513 m n.p.m.) – Żegiestów-Zdrój (466 m n.p.m.) – Andrzejówka (435 m n.p.m.) – Muszyna (458 m n.p.m.)

Wycieczkę rozpoczynamy w mieście. Edward Borek wskazuje, że najlepszym punktem jest skrzyżowanie ul. Kity z ul. Zazamcze. Obieramy kierunek na północ w stronę Złockiego. Już na początku trasy mijamy pijalnię wody mineralnej. Po wjeździe na osiedle Złockiego powinieneś skręcić w lewo. Przejedziesz całe osiedle turystyczne, za nim jeszcze dobre 1,5 km nim dotrzesz do rozdroża. Na nim skieruj się w lewo do Szczawnika. Po 300 m miniesz starą cerkiew.

Opuszczamy Szczawnik i kierujemy się w stronę Żegiestowa. Przejeżdżamy stromym podjazdem obok cmentarza, a w okolicy dwóch potoków i kierujemy się nieco w dół wzdłuż potoku Milickiego. Na skrzyżowaniu znajdującym się za składem drewna, wybieramy drogę w górę doliny - szlak czerwony. Po niespełna kilometrowym odcinku na rozdrożu kierujemy się w lewo. Pokonasz około 700-metrowy odcinek, by znaleźć się w Dolinie Milickiego Potoku, gdzie stoi kapliczka św. Huberta. Kolejny odcinek trasy pokonasz dogodną, szeroką drogą gruntową na południowy zachód. Po 0,5 km jeździe skręć w prawo w kierunku doliny Żgiestowskiego Potoku. Do Żgiestowa-Palenicy dotrzesz, gdy zobaczysz skład drewna.

Przy punkcie drogowskazów kierujemy się w prawo zgodnie ze znakiem szlaku niebieskiego (uwaga: droga zamknięta szlabanem!). W miejscu, w którym szlak skręca w lewo, ku wąwozowi, zmieniamy kierunek. Początkowo jedziemy obok potoku, potem stokiem na grzbiet Sokołowa, do dawnej hali Macharówka, a następnie szczyt Baranowa. Od tego momentu podjazd robi się naprawdę trudny. Ostatni odcinek na północny-zachód doprowadzi nas do Pustej Wielkiej. Aby dotrzeć na szczyt na rozwidleniu szlaków żółtego i niebieskiego, wybierz pierwszy z nich, skierowany na północ. Ostatni etap pokonasz trasą narciarską.

Gęste lasy to jedna z wizytówek tej okolicy. 

Zjazd ze szczytu jest jeszcze trudniejszy. Edward Borek proponuje czarny szlak (bardzo zarośnięty), jednak zaznacza, że istnieje możliwość zjazdu tą samą drogą, co wjazd. W okolicy polan opuścisz czarny szlak, który kieruje się w las, na rzecz kontynuowania drogi prosto. Następnie ponownie znajdziesz się w lesie, a przy domku myśliwskim znajdziesz dogodną do odpoczynku altankę. Kontynuujesz wycieczkę w kierunku południowo-wschodnim, a na rozdrożu skręcasz w prawo. Gdy dotrzesz do składu drewna i zobaczysz znaki żółtego szlaku, przygotuj się na komfortowy odcinek prowadzący do Żgiestowa Rusinówki. Po dojeździe do głównej drogi, skręcasz w prawo do Żgiestowa Wsi. Miniesz rozsiane między nowoczesnymi, połemkowskie budynki. Gdy dotrzesz do szkoły i spojrzysz w górę, zobaczysz Cerkiew Żegiestów. Następnie trasa biegnie w stronę przejazdu kolejowego. Przy przejeździe skręcasz w lewo. Musisz pokonać niespełna kilometr drogą w górę doliny. Przejeżdżasz wiaduktem i kierujesz się na promenadę spacerową z kościołem św. Kingi. Na drodze krajowej numer 971 skręcasz w lewo. Jedziesz nią aż do Andrzejówki. Mijasz kościół, następnie kapliczkę, by po ominięciu wzgórza Zapały dotrzeć do wsi Milik. Stamtąd stokami Łysówki zakończysz pętlę w Muszynie.

Dojazd do trasy

Żeby dotrzeć na trasy rowerowe Muszyna, warto skorzystać z transportu kolejowego. Z racji faktu, że szlak stanowi pętlę możesz rozpocząć ją zarówno tak, jak proponuje autor trasy w Muszynie, jak i w Żegiestowie Zdroju, gdzie również znajduje się stacja PKP.

Atrakcje na trasie

Szlak wiodący Łemkowskim Traktem jest bez wątpienia jednym z bardziej interesujących. Czekają na Ciebie nie tylko wspaniałe widoki, ale także zabytki dokumentujące historię regionu. Najbardziej widoczne to będzie przy architekturze sakralnej, gdzie przeplatają się drogi katolicyzmu rzymskiego z greckim.

Jeszcze w Muszynie, na osiedlu Szczawno, będziesz mijać cerkiew św. Demetriusza. Budynek został oddany do użytku w 1841 r. Niecodzienny, wydłużony kształt wynika z rozbudowy związanej z rosnącą ilością wiernych. Tuż za nim stoi altanka ze źródełkiem. Co ciekawe, obecnie w tym miejscu działa kościół rzymskokatolicki. Mimo to w środku znajdziesz zabytkowy ikonostas z XVIII w. z archaicznymi carskimi wrotami.

Kolejny postój warto zorganizować w dolinie Milickiego Potoku przy zabytkowej kapliczce św. Huberta. Kapliczka powstała w okresie międzywojennym, w 1931 roku. To nie tylko wspaniały punkt widokowy na Pustą Wielką, ale także miejsce przypominające o obecności Łemków na tym obszarze. Nieco w dół od kapliczki zobaczysz stary sad, który został założony przez łemkowskie rodziny. Niegdyś prowadzonych było tu aż 16 gospodarstw. Jeżeli będziesz spacerował po terenie, znajdziesz źródło wody mineralnej o charakterystycznym, “jajecznym” smaku.

Szczyt Pustej Wielkiej to ogromne wyzwanie, nawet dla doświadczonego rowerzysty. Ostatnia część podjazdu jest bardzo stroma. Góra niestety nie wynagradza trudu zdobycia jej pięknymi widokami. Porasta gęstym lasem bukowym, który stanowi część rezerwatu przyrody Wierchomla. Zadrzewienie znacząco ogranicza panoramę na Tatry. Na miejscu zwiedzisz jedynie niewielką grotę.

Kultura i architektura łemkowska jest ściśle związana z rozwojem tej części Beskidu Sądeckiego. Nic dziwnego, skoro w samym Żegiestowie przed II Wojną Światową ludność łemkowska stanowiła aż 95% wszystkich mieszkańców. Jednym z charakterystycznych zabytków regionu jest Cerkiew pw. św. Michała Archanioła w Żegiestowie. Została wybudowana w międzywojniu. Podobnie, jak ta z Muszyny, dzisiaj jest kościołem rzymskokatolickim. Została zaprojektowana w stylu staroruskim - bojkowskim. Jest jedną z 69 cerkwi łemkowskich stojących na terenach dzisiejszej Polski. Tuż za cerkwią ujście znajduje obudowane kapliczką cudowne źródło św. Anny. Jest to jedno z czterech ujęć wód leczniczych w miejscowości, obok trzech odwiertów. Zostało odkryte przez Ignacego Medweckiego w 1876 roku.

Kościół pw. św. Kingi w Żegiestowie został wybudowany w 1908 roku. Dziś jest centralnym punktem promenady spacerowej. U jego podnóża, na końcu deptaka, został wybudowany w latach 20. ubiegłego wieku Dom Zdrojowy w Żegiestowie. Obecnie, będący od lat w ruinie, budynek przechodzi kapitalny remont. Inwestorzy planują otwarcie go dla kuracjuszy w 2021 roku. Ciekawe, czy będzie tak popularny, jak przed pół wieku, gdy rocznie odwiedzało go około 15 tysięcy kuracjuszy.

Panorama okolicy, przez którą przebiega trasa.W 1864 roku wybudowana została przepiękna cerkiew w Andrzejówce – dziś kościół pw. Najświętszej Maryi Panny. Istnieją przypuszczenia, że świątynia została wówczas tylko przebudowana, a właściwy budynek mógł powstać nawet w XVII wieku. Szczególnie cenna jest znajdująca się we wnętrzu imponująca ikona „Zaśnięcie Bogurodzicy”. Zabytek jest częścią szlaku architektury drewnianej w województwie małopolskim.

Na rowerzystów czekają nie tylko atrakcje sakralne i architektura. Ciekawym miejscem dla miłośników przyrody jest rezerwat przyrody Las Lipowy Obrożyska. Znajduje się on na przebiegu trasy, w odległości około 2 kilometrów od Milik. To jeden z pierwszych rezerwatów utworzonych po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Można tam spotkać m.in. żbiki.

Gdzie się zatrzymać na trasie - miejsca postojowe

Muszyna, w której zaczyna się i kończy szlak, jest doskonałą bazą noclegową. Bez problemu znajdziesz tu nocleg dostosowany do swoich oczekiwań – w domu wczasowym, jak i hotelu. Planując podróż, warto mieć na uwadze fakt, że to dość popularny kierunek turystyczny, więc konieczną może być wcześniejsza rezerwacja pokoi. Jeżeli cenisz kontakt z naturą lub zależy Ci na ograniczeniu kosztów, warto skorzystać z noclegu na campingu Rumcajsówka.

Wszyscy ci, którzy planują rozłożenie sobie trasy na dwa dni, mogą skorzystać z noclegu w mijanych miejscowościach. Zarówno Żgiestów-Zdrój, jak i Wierchomla mają dość rozbudowane bazy noclegowe. Możesz nocować w swojskiej agroturystyce, uroczym pensjonacie czy willi o zróżnicowanych standardach. Inną opcją jest wybór schroniska turystycznego Bacówka nad Wierchomlą. Za dobę zapłacisz tu 55 zł.

Gdzie zjeść?

Zawsze dobrym rozwiązaniem jest wcześniejsze zaplanowanie posiłków, przygotowanie prowiantu oraz wody na drogę. Jadąc łemkowskim traktem, mamy możliwość uzupełnić zapasy aż w kilku miejscach. Sklepy będziesz mijać nie tylko na samym początku podróży w Muszynie, ale także w Żegiestowie, Żegiestowie-Zdrój oraz w Wierchomli Wielkiej.

Ciepły posiłek po pokonaniu tej 30-kilometrowej trasy będzie doskonałym sposobem na odpoczynek i regenerację. Muszyna jest popularnym centrum uzdrowiskowym z licznymi sanatoriami. Dzięki temu znajdziesz tu wiele knajp, zróżnicowanych zarówno pod względem cen, jak i dostępnego menu. Jedną z popularniejszych jest Restauracja Rzym w samym centrum miejscowości. Chociaż z założenia serwują kuchnię włoską, dostaniesz tu nawet burgery. W Zajeździe u Hutka przy ul. Piłsudskiego zjesz kuchnię domową. Miejsce jest chwalone za obfite zestawy dnia w dobrej cenie. W sam raz na duży głód po wysiłku. Na deser warto zajrzeć do lodziarni Wanda czy kawiarni Szarotka.

Dobrze wiedzieć

Autor trasy wyraźnie wskazuje, że nie jest ona jednolita pod względem trudności. Są odcinki banalnie proste, jak i takie, które Edward Borek określa mianem "wyczynu sportowego" (wjazd na Pustą Wielką). Mając to na względzie, warto wybierać się na szlak po odpowiednim przygotowaniu technicznym i przy dobrej pogodzie.

Nie znajdziesz tej trasy rowerowej na mapie. Nie została także dodatkowo oznakowana i często pokrywa się z drogami dla pieszych. Z tego powodu warto dobrze poznać trasę przed ruszeniem w drogę oraz uważnie śledzić dostępne oznakowanie.

Praktyczne wskazówki

Trasy rowerowe przez Beskid Sądecki biegną wśród górskich lasów i mniejszych miejscowości. Na szlaku nie znajdziesz raczej mobilnych punktów naprawczych. Przygotowując się do drogi, spakuj podstawowe narzędzia, zadbaj o odpowiednią ilość prowiantu oraz włóż do plecaka podręczną apteczkę pierwszej pomocy. Kask jest podstawowym wyposażeniem, o którym kategorycznie nie można zapomnieć podczas jazdy po górach.