Kierownice rowerowe – rodzaje i budowa. Poznaj zalety różnych rozwiązań

Jednym z najważniejszych, a jednocześnie najczęściej bagatelizowanych elementów konstrukcyjnych roweru jest kierownica. Ta, zdawałoby się, niepozorna część, która w świadomości wielu osób służy wyłącznie do sterowania jednośladem pełni niezwykle istotną funkcję, jeśli chodzi o responsywność roweru. W zależności od kształtu, szerokości, kątów gięcia czy materiału z jakiego została wykonana, kierownica może diametralnie zmienić właściwości roweru. Wpływa nie tylko na komfort jazdy, ale przede wszystkim na jej szybkość, efektywność i dynamikę jak również na sposób pokonywania zakrętów czy wzniesień.

Decydując się na zakup roweru, lub chcąc go nieco podrasować poprzez wymianę seryjnie zamontowanej kierownicy, warto poświęcić chwilę, aby sprawdzić czy jej charakterystyka będzie faktycznie taka jakiej byśmy oczekiwali. Nie bez powodu fizjoterapeuci specjalizujący się w bikefittingu zazwyczaj pracę nad pozycją na rowerze zaczynają od wymiany lub regulacji kierownicy.

Typy kierownic rowerowych

Aby nie wprowadzać zbędnego zamieszania, omawianie właściwości oraz charakterystyk określonych modeli zaczniemy od wyjaśnienia, że na rynku występują dwa rodzaje kierownic rowerowych: proste i gięte.

Proste kierownice rowerowe

Kierownica rowerowa prosta – jak sama nazwa wskazuje, to nic innego jak kawałek prostej, wykonanej ze stali, aluminium lub włókna węglowego rurki. Jednak pomimo że zdecydowana większość tego typu kierownic faktycznie pozbawiona jest wyraźnego wygięcia, to jednak nie są idealnie proste, lecz lekko odchylone do tyłu, czyli w kierunku rowerzysty. Kąt wychylenia nie jest jednak na tyle dużą wartością, aby tego rodzaju kierownice można było rozpatrywać w kategorii kierownic giętych.

Największą zaletą prostych kierownic jest ich wszechstronność, funkcjonalność oraz niska waga. Dzięki swojej konstrukcji mogą być montowane w rowerach MTB, crossowych a nawet w jednośladach typu single speed czy ostre koło. Wszystko to za sprawą jej uniwersalności. Oczywiście owa uniwersalność będzie zależała od szerokości kierownicy oraz geometrii samego roweru, jednak patrząc nieco szerzej, proste modele pozwalają na uzyskanie stabilnej i pewnej pozycji na rowerze, pełnej kontroli w ciasnych zakrętach. Dodatkowo prosta kierownica to również więcej miejsca na lampki, dzwonki, liczniki czy manetki.

Zdecydowana większość kierownic prostych wygląda bardzo podobnie i montowana jest do roweru za pośrednictwem wspornika kierownicy, czyli popularnego mostka. Najczęściej stosowanymi standardami jeśli chodzi o średnicę montażową są wartości 31.8mm oraz 25.4mm i jest to wymiar kierownicy w miejscu połączenia jej ze wspornikiem. Wyjątek stanowią kierownice ze zintegrowanym mostkiem, które przykręcane są bezpośrednio do rury sterowej.

Regulowany mostek – stosowany w rowerach z wysoką kierownicą, gdzie pozycja podczas jazdy ma być wyprostowana.

Każda kierownica prosta zakończona jest gripami, czyli potocznie zwanymi chwytami, które w zależności od kształtu, wielkości oraz rodzaju użytego do produkcji materiału poprawiają chwyt, pochłaniają drgania jak również wpływają na komfort użytkowania.

Gięta kierownica rowerowa – nie tylko szosowy baranek!

Kierownica rowerowa gięta – to bardzo szerokie pojęcie, pod którym kryją się następujące typy kierownic rowerowych:

• kierownica szosowa typu baranek
• kierownica szosowa aero
• kierownica torowa
• kierownica rowerowa bycze rogi
• kierownica czasowa
• kierownica triathlonowa
• kierownica BMX
• kierownica rowerowa wielopozycyjna 
• kierownica rowerowa retro
• kierownica rowerowa crusier

Z oczywistych względów, każdy z wyżej wymienionych typów ze względu na swój kształt, rozmiar, wagę, przeznaczenie czy rodzaj użytych materiałów ma zupełnie inną charakterystykę. Ponadto, w zależności od modelu w konkretnych sytuacjach może wystąpić inny sposób montażu kierownicy do roweru. Na szczęście w zdecydowanej większości przypadków będzie to mocowanie znane z kierownic prostych, gdzie przykręcane są one bezpośrednio do mostka. Występują natomiast modele, gdzie tak jak np. w niektórych rowerach turystycznych kierownica zintegrowana jest z regulowanym mostkiem, czy tak jak w przypadku kierownic torowych i szosowych aero, kokpit jest zintegrowany ze wspornikiem.

Poszczególne rodzaje kierownic rowerowych różnią się również jeśli chodzi o takie elementy jak gripy czy owijka. Ze względu na swój kształt oraz przeznaczenie rowery typu cruiser, retro czy BMX, mają standardowe chwyty, natomiast pospolite baranki, bycze rogi czy kierownice triathlonowe/czasowe owinięte są owijką.

Stosowanie różnych rozwiązań wynika głównie z liczby możliwych chwytów, czyli sposobu ułożenia rąk. Gripy stosowane są w modelach, gdzie kierując rowerem, kierownice trzymamy wyłącznie za jej przeciwległe końce, owijki natomiast wykorzystywane są wszędzie tam, gdzie istnieje możliwość zmiany ułożenia dłoni.

Cechą wspólną wszystkich kierownic giętych jest natomiast ich odpowiednio wyprofilowany kształt. To od niego bowiem będzie zależał komfort jazdy jak też pozycja na rowerze. Natomiast o tym jak konkretny kształt sprawdza się w danym typie roweru oraz jaki ma on wpływ na charakterystykę jazdy dowiecie się z dalszej części tekstu.

Rodzaje kierownic rowerowych – podział ze względu na przeznaczenie

Kształt poszczególnych typów kierownic nie jest przypadkowy. Każdy z dostępnych na rynku modeli już na etapie projektowania został dokładnie przemyślany. Poszczególni producenci decydując się na konkretne rozwiązania, dokładnie wyliczali jak dany parametr będzie wpływał na sposób prowadzenia roweru. Z oczywistych względów nie ma jednej kierownicy, która równie dobrze sprawdziłaby się we wszystkich odmianach kolarstwa. Każdy rodzaj kierownicy ma swoje mocne i słabe strony, które odpowiednio wykorzystane mogą zdecydowanie poprawić zwrotność, zwiększyć komfort oraz funkcjonalność całego roweru.

Kierownica szosowa – rodzaj kierownicy giętej potocznie zwanej „barankiem”. Ze względu na swoją budowę i co się z nią wiąże, również możliwość przyjęcia różnych pozycji, w tym aerodynamicznej, najczęściej stosowana jest w rowerach szosowych i torowych. Niemniej z podobnych powodów z powodzeniem montowana jest również w rowerach wyprawowych, allrounderach czy w jednośladach typu ostre koło.

Główną zaletą „baranków” jest możliwość korzystania z 4 podstawowych chwytów: górnego, jazdy na „łapach”, trzymając kierownicę za zgięcia oraz w chwycie dolnym. Każda z tych pozycji powoduje inne ułożenie ciała, począwszy od najbardziej wyprostowanej pozycji która pozwala na komfortową, spokojną jazdę oraz sprzyja pokonywaniu długich podjazdów, przez chwyt dolny, gdzie minimalizując opory powietrza, uzyskuje się większą prędkość.

Znaczna część baranków montowana jest do roweru za pośrednictwem mostka, jednak wyjątek stanowi kierownica szosowa zintegrowana która konstrukcyjnie połączona jest ze wspornikiem.

Istotnymi parametrami kierownic szosowych jest ich szerokość, która najczęściej waha się w przedziale 36-44cm, jak również jej zasięg, głębokość oraz rodzaj i kąt gięcia. Wszystkie te parametry wpływają bezpośrednio na sposób prowadzenia roweru, jednak dobór właściwego modelu to kwestia bardzo indywidualna i uzależniona jest od upodobań samego kolarza.

Na rynku występują dwa typy kierownic szosowych:

• kierownica zwykła o okrągłym przekroju i standardowym cieniowaniu, której doskonałym przykładem jest PRO LT Compact
• kierownica aero o specjalnie wyprofilowanym kształcie, mającym na celu zminimalizowanie oporów powietrza. Jako przykład może posłużyć model ZIPP SL 70 Aerodynamic.
• Kierownica gravelowa – to rodzaj kierownicy która budową, rozmiarem czy sposobem mocowania bliźniaczo podobna jest do kierownicy szosowej. Jednak główną różnicą, która wyróżnia ją od standardowych „baranków” jest tzw. flara, czyli rozgięcie dolnej części kierownicy. Zastosowanie takiego rozwiązania, ze względu na zwiększoną szerokość, ma zapewnić pewniejsze i stabilniejsze prowadzenie roweru w terenie w chwycie dolnym. Ponadto, jednoślady wyposażone w taki rodzaj kierownicy często wyposażane są w dużo grubszą niż w przypadku rowerów szosowych owijkę, która nie tylko zwiększa komfort i wygodę, ale również tłumi drgania przenoszone na kierownicę. Przykładem gravelowej kierownicy jest model Pro Discover. Warto natomiast nadmienić, że w rowerach szutrowych, ze względu na stałą popularyzację tej odmiany kolarstwa, coraz częściej występują również gravelowe kierownice aero.

Kierownice MTB – w kolarstwie górskim najczęściej spotyka się dwa typy kierownic: prostą i ze wzniosem (rise). I o ile ich przeznaczenie jest takie samo, a główną wartością, która je definiuje jest szerokość, to jednak są to dwa różne rodzaje kierownic rowerowych.

a) Kierownica prosta do MTB, jak sama nazwa wskazuje, to nic innego jak odcinek prostej (lub bardzo delikatnie wygiętej) rurki. Jej najważniejszą cechą jest szerokość, która przy wstępnym założeniu powinna być o ok. 10-15cm szersza od rozstawu ramion kolarza. Szerokość w kolarstwie górskim odpowiada za pewność prowadzenia i stabilność roweru podczas jazdy w trudnym terenie. Działa ona na zasadzie dźwigni – im jest ona szersza, tym dokładniejsze, lżejsze i mniej narowiste ruchy możemy wykonywać. Z szerokością jednak nie należy przesadzać, ponieważ zbyt duża kierownica może ograniczyć nasz zakres ruchowy, który bezpośrednio przeniesie się na kontrolę nad rowerem.

Prosta kierownica ma również tę zaletę, że wymusza na rowerzyście pozycję, która poprzez lepsze wychylenie i przeniesienie ciężaru na przód roweru, sprzyja sprintom oraz pokonywaniu podjazdów. Co więcej jest ona lżejsza i tańsza od jej giętych odpowiedników.

Przykładem prostej kierownicy MTB jest model FSA Comet FLAT.

b) Kierownica ze wzniosem (rise) to kierownica charakteryzująca się lekkim wygięciem ku górze, rozpoczynającym się tuż przy mocowaniu wspornika. Ten typ kierownicy, właśnie ze względu na zastosowane gięcia zazwyczaj jest nieco szerszy od swojego prostego odpowiednika. Wykorzystywany jest najczęściej w rowerach enduro, trailowych czy freeride, czyli wszędzie tam, gdzie wymagana jest duża precyzja podczas szybkiej jazdy w ciasnych zakrętach w trudnym technicznie terenie.

Wynika to z faktu, że dzięki wykonanemu pod odpowiednim kątem gięciu, przy zachowaniu optymalnej pozycji, możemy odpowiednio dociążyć przednie koło, co bezpośrednio wpływa na sterowność oraz pewność prowadzenia roweru.

Ten rodzaj kierownicy nie sprawdzi się natomiast na podjazdach czy podczas jazdy w pozycji stojącej. Ze względu na swoją budowę jest też nieco szersza, cięższa i droższa od swoich prostych odpowiedników. Dobrym przykładem kierownicy ze wzniosem jest model MTB PRO LT.

Kierownice miejskie i trekkingowe – to rodzaje kierownic do roweru charakteryzujące się różnymi kształtami, formami i kątami gięcia. Zostały zaprojektowane w celu zapewnienia jak najwygodniejszej, wyprostowanej pozycji na rowerze, a w niektórych sytuacjach również umożliwienia zmiany chwytu.

W zależności od modelu kierownice miejskie i trekkingowe montowane są do rury sterowej za pośrednictwem wspornika, lub tak jak w przypadku rowerów z wysoką kierownicą, przez regulowany mostek.

Kierownice miejskie i trekkingowe są szerokie i ciężkie, a zważywszy na swój kształt oraz kąty gięć również zupełnie nie nadają się do szybkiej i dynamicznej jazdy, walki z podjazdami czy jazdy na stojąco. Natomiast nie mają sobie równych jeśli chodzi o komfort jazdy. Zostały one bowiem zaprojektowane w taki sposób, aby nie tylko uchronić nadgarstki przed pojawiającym się w trakcie użytkowania dyskomfortem, ale również, aby poprzez wymuszenie wyprostowanej sylwetki ciała, zapewnić ogólną wygodę podczas jazdy. Przykładami takich kierownic mogą być modele Accent Avenue czy XLC HB-C05.

Kierownice czasowe i triathlonowe – jest to szczególny rodzaj kierownic zaprojektowany głównie z myślą o zminimalizowaniu oporów powietrza podczas jazdy na czas. Różnice między tymi dwoma typami są bardzo niewielkie i dotyczą wyłącznie faktu, że przepisowe kierownice czasowe muszą być zgodne z regulaminem UCI, a w przypadku modeli do triathlonu takiego wymogu nie ma, ponieważ regulacje triathlonowe są zdecydowanie bardziej liberalne.

W zależności od modelu, bazą kierownicy czasowej czy TRI może być zarówno kierownica aero, bycze rogi lub baranek. Oczywiście poszczególne modele różnią się szerokością, kątami gięcia czy materiałem z jakiego zostały wykonane. Jednak cechą wspólną wszystkich tych rozwiązań jest umieszczenie w centralnym punkcie kierownicy dwóch równolegle położonych względem siebie wsporników, na których kolarz w trakcie jazdy się opiera. Przyjęcie takiej pozycji niejako zamyka sylwetkę zawodnika, powodując znaczne zmniejszenie oporów powietrza, co bezpośrednio przekłada się na prędkość. Kolejnym atutem jest również możliwość odpoczynku na dłuższych trasach, z tego względu tzw. „lemondki” montowane są na prostych i giętych kierownicach, a czasem wykorzystywane są przez miłośników ultramaratonów.

Największą wadą tego rozwiązania jest bardzo mała sterowność i utrudniony dostęp do hamulców. Awaryjne ominięcie przeszkody czy wejście w ciasny zakręt może zakończyć się wywrotką. Przykładowymi modelami kierownic czasowych są VISION Metron 4D Flat M.A.S. oraz Pro Missile.

Inne rodzaje kierownic do roweru: wśród bogatego asortymentu występują również nietypowe rozwiązania, wykorzystywane w rowerach cieszących się mniejszą popularnością. Mogą to być bycze rogi, stosowane często jako kierownica typu ostre koło, torowy baranek do jazdy po zamkniętym torze, cruiser czy retro które raczej zaprojektowane zostały do spokojnego przemieszczania się po parkowych alejkach czy nadmorskich bulwarach.

Wszystkie te rodzaje kierownic rowerowych ze względu na swoją charakterystykę stanowią optymalny wybór do jednośladów, do których zostały zaprojektowane. Jako że jest to jednak niewielki ułamek wszystkich kierownic dostępnych na rynku, nie będziemy ich szczegółowo opisywać, a tym wpisem chcieliśmy jedynie zaznaczyć ich obecność.

Podział kierownic rowerowych ze względu na materiał 

Charakterystyka danego modelu kierownicy, poza tym, że w głównej mierze wynika z jej wielkości oraz kształtu, uzależniona jest również od materiału z jakiego została wykonana. Wpływa on bowiem nie tylko na wagę czy wygląd, ale również na komfort, funkcjonalność oraz wytrzymałość.

W ofercie producentów najczęściej można spotkać kierownice wyprodukowane ze stali, aluminium i karbonu. Każdy z tych materiałów ma swoje wady i zalety, a wybór konkretnego rozwiązania powinien być uzależniony wyłącznie od stylu jazdy oraz warunków w jakich będzie użytkowana. Trzeba mieć bowiem świadomość, że nie zawsze najdroższa i najbardziej zaawansowana technologicznie konstrukcja będzie odpowiednia do konkretnego rozwiązania.

W najlepszych rowerach stosuje się aerodynamiczne kierownice z karbonu.

Kierownice stalowe

Najtańsze, najcięższe, ale jednocześnie najbardziej odporne na uszkodzenia kierownice. Ze względu na niski koszt produkcji zazwyczaj montowane są w tanich rowerach budżetowych, jednak ze względu na swoje właściwości doskonale sprawdzą się tam, gdzie istnieje dużo ryzyko upadku. Decydując się na zakup kierownicy stalowej, warto zwrócić uwagę, aby była ona odporna na korozję.

Kierownice aluminiowe

Aluminium to zdecydowanie najpopularniejszy materiał z jakiego wykonana jest większość rowerowych kierownic – niezależnie od ich typów i rodzajów. Są one lekkie, wytrzymałe i odporne na korozję, a przy tym relatywnie niedrogie. Największą trudnością w procesie produkcyjnym jest ich kształtowanie, które każdorazowo osłabia konstrukcję w miejscu gięcia. Z tego powodu, aby wzmocnić newralgiczne miejsca, producenci nadkładają materiału, który niestety wpływa na wagę kierownicy. Zagrożeniem może być natomiast możliwość wygięcia lub w skrajnych przypadkach złamania kierownicy w wyniku upadku.

Kierownice karbonowe

To zdecydowanie najbardziej zaawansowane technologicznie kierownice. Są sztywne, twarde i lekkie, a co najważniejsze, na etapie produkcji można im nadawać dowolny kształt czy formę. Niestety włókno węglowe jest niezwykle wrażliwe na ściskanie oraz uszkodzenia mechaniczne. W wyniku upadku może się zdarzyć sytuacja, że karbonowa konstrukcja pęknie od środka, a jej uszkodzenie nie będzie widoczne gołym okiem. W związku z czym przy mocniejszej jeździe może się ona po prostu złamać. Z tego względu nie zaleca się stosowania kierownic z włókna od niesprawdzonych producentów. Lepiej zaufać znanym markom, takim jak: PRO, ACCENT, NS BIKE czy VISION.