Rodzaje hamulców tarczowych w rowerze i ich budowa

Wśród dostępnych hamulców rowerowych, to właśnie wersje tarczowe uznawane są za te najlepsze. Zwłaszcza do rowerów MTB, choć ich popularność można dostrzec już nawet w segmencie szosowym. Czemu zawdzięczają taką opinię? Przyjrzyjmy się bliżej ich budowie, sposobie działania i najpopularniejszym wariantom na rynku, starając się jak najprecyzyjniej odpowiedzieć na to pytanie. 

Hamulce tarczowe sprawdzają się nawet w ekstremalnych odmianach kolarstwa.

Hamulce tarczowe w rowerze

Hamulce tarczowe jeszcze do niedawna postrzegane były jako rozwiązanie stosowane przede wszystkim w droższych modelach MTB. Od pewnego czasu zaczęły jednak stopniowo przejmować także inne segmenty, w tym te do tej pory kojarzone wyłącznie z hamulcami szczękowymi. Rosnąca popularność tego rozwiązania nie jest zresztą niczym zaskakującym, zwłaszcza jeśli pod uwagę weźmie się zalety tarczówek.

W przeciwieństwie do modeli typu V-brake czy Cantilever, hamulce tarczowe zachowują swoją skuteczność także w trudniejszych warunkach pogodowych. Przede wszystkim różnicującym aspektem jest wilgoć, przez którą szczeki często tracą na efektywności działania. Hamulce tarczowe zdecydowanie lepiej radzą sobie w takich warunkach i to niezależnie od wybranego wariantu.

Największą różnicę odczuć można jednak w sile hamowania, czyli najważniejszym elemencie dla bezpieczeństwa rowerzysty. Ten aspekt zależy oczywiście od wybranego typu klocków oraz wielkości tarcz, jednak w niemal każdym przypadku siła hamowania przewyższa znacznie parametry oferowane przez szczęki.

Zasada działania hamulca tarczowego

Hamulce tarczowe pomimo nieco skomplikowanego wyglądu z zasady nie są konstrukcjami bardzo złożonymi. Składają się z czterech podstawowych elementów: klamki, przewodu hamulcowego, zacisku oraz tarczy.

Klamka to element, z którym rowerzysta ma bezpośredni kontakt. Umieszczana jest przy kierownicy, a jej naciśnięcie inicjuje proces hamowania. Taki ruch powoduje przemieszczenie się płynu lub napięcie linki wewnątrz przewodu, w zależności od wybranego wariantu hamulców. Wpływa to bezpośrednio na następny element – czyli zacisk. To część umieszczona przy tarczy, która dociska klocki hamulcowe do jej powierzchni. Dzięki temu powstaje tarcie, które wytraca prędkość roweru.

Hamulce tarczowe mają duże pole do regulacji i pracują bardzo płynnie, dlatego też świetnie nadają się do jazdy wyczynowej. Opisana powyżej zasada działania jest dość ogólna, jednak można ją odnieść do każdego rodzaju tego hamulca. Przyjrzyjmy się jakie warianty są dostępne na rynku.

Hamulce tarczowe mogą być montowane zarówno na przednim, jak i tylnym kole.

Rodzaje hamulców tarczowych w rowerze

Tak jak wspominaliśmy już wcześniej, zasada działania hamulców tarczowych jest niemal zawsze taka sama. Klamka odpowiada za regulację siły hamowania, dzięki przewodowi uruchamia się zacisk, który dociska klocki do tarczy. Tym, co jednak wyróżnia poszczególne rodzaje hamulców tarczowych jest właśnie to, co „kryje się” w przewodzie.

Hamulce tarczowe mechaniczne

Zdecydowanie najprostszym wariantem tarczówek są modele mechaniczne, wykorzystujące w tym celu linkę, najczęściej stalową. Jest ona mocno naprężona i łączy ze sobą zacisk z klamką. W momencie naciśnięcia klamki, mechanizm napina bardziej linkę, która wprawia w ruch zacisk.

Zalet tego rozwiązania jest całkiem sporo. Przede wszystkim zastosowaną linkę łatwo jest regulować. Służą do tego śruby baryłkowe przy klamce i zacisku, ale także specjalna śruba dociskowa. Dzięki temu mamy pełną kontrolę nad sposobem pracy naszego hamulca. Ta cecha zdecydowanie najbardziej wyróżnia modele mechaniczne, jednak nie są one pozbawione także wad. Przede wszystkim w porównaniu do pozostałych wariantów dysponują najmniejszą siłą hamowania, są też cięższe niż wersje hydrauliczne oraz mają słabszą modulację. Z tych też powodów mechaniczne konstrukcje polecane są przede wszystkim do tańszych rowerów. Nie oznacza to jednak, że nie stosuje się ich w segmencie pro.

Hamulce tarczowe hydrauliczne

Zdaniem wielu ekspertów to właśnie hamulce hydrauliczne pokazują prawdziwą moc wariantów tarczowych. Wszystko ze względu na znacznie większą siłę hamowania, lepszą modulację, a także odporność na przegrzewanie. Z tych też powodów wersje hydrauliczne znacznie częściej montowane są w rowerach ze średniej oraz wyższej półki cenowej.

Podstawową różnicą między funkcjonowaniem hamulców mechanicznych a hydraulicznych jest zastąpienie stalowej linki płynem. W zależności od wybranego rozwiązania w przewodzie hamulcowym umieszcza się olej mineralny lub płyn DOT znany przede wszystkim z samochodowych układów hamulcowych. Olej jest rozwiązaniem bardzo proekologicznym i lepiej radzącym sobie z wilgocią, ale przewagą płynu hamulcowego jest większa odporność na przegrzewanie. 

Do takich hamulców stosuje się także hydrauliczne lub elektroniczne klamki, które pracują płynniej i są łatwiejsze do wyczucia niż warianty mechaniczne.

Do wad hamulców hydraulicznych z pewnością zaliczyć trzeba nieco wyższą cenę, a także znacznie mniejszy zakres regulacji. Hamulce z uwagi na swoją konstrukcję wymagają regularnego odpowietrzania, co trzeba albo zlecić specjaliście, albo wykonać samemu z wykorzystaniem odpowiedniego sprzętu.

Hamulce tarczowe hybrydowe

Kolarze mają do wyboru także jeszcze jeden wariant tarczówek, czyli hamulce tarczowe hybrydowe. To rozwiązanie łączące w sobie pewne elementy obu wymienionych powyżej typów. Celem ich powstania było przede wszystkim obniżenie ceny hamulców hydraulicznych poprzez zastąpienie niektórych drogich części elementami znanymi z modeli mechanicznych.

Spotkać można dwa najpopularniejsze rozwiązania: oferowane przez firmy TRP – stalowa linka prowadzi do zacisku hamulca, który posiada płyn hamulcowy lub Giant – olej znajduje się w zbiorniczku przy kierownicy, do zacisku biegnie przewód mechaniczny. Cały układ jest obsługiwany za pomocą klasycznych klamkomanetek. Jaką efektywność posiada osprzęt tego typu? Hybrydowe hamulce do roweru nie są tak skuteczne jak hydrauliczne, ale są lepsze niż mechaniczne.

Budowa hamulca tarczowego – co musisz wiedzieć?

Warto zadbać o regulację hamulców tarczowych, tak by nie zawiodły na trasie.

Sposób montażu zacisku 

Sercem każdego hamulca tarczowego jest zacisk, który w zależności od wybranego typu może być mechaniczny lub zacisk hydrauliczny. To jednak niejedyny aspekt, który rozróżnia poszczególne wersje. Bardzo ważny jest także sposób montażu.

Najpopularniejsze standardy mocowania hamulców tarczowych w rowerach MTB to: Post Mount (PM) i International Standard (IS). Ten pierwszy oznacza, że zacisk przykręcany jest bezpośrednio do ramy lub widelca. W drugim rozwiązaniu hamulce rowerowe montuje się za pomocą adaptera. Standard PM jest znacznie częściej spotykany.

W rowerach szosowych sprawa wygląda inaczej. Najczęściej montowane hamulce tarczowe Shimano są dostępne w standardzie Flat Mount. Tak wykonane zaciski oferują większą sztywność połączenia z ramą i prostszą konstrukcję.

Tarcze do hamulców – sposób montażu oraz dobór wielkości

Ważną cechą hamulców tarczowych jest oczywiście rodzaj tarczy. Po pierwsze, podobnie jak w przypadku zacisków istnieją dwa standardy mocowania: Centerlock i IS (International Standard). W tym pierwszym tarczę przykręca się do piasty za pomocą pierścienia. Potrzebny jest do tego klucz – taki sam jak do mocowania kaset. W drugim tarcza połączona jest z piastą za pomocą sześciu śrub. Do ich przykręcenia potrzebujemy zwykle klucza typu torx. Pisząc o budowie hamulców tarczowych, nie można pominąć wielkości tarcz. Istnieje kilka standardów: 140 mm, 160 mm, 180 mm i 203 mm. Zasada jest prosta: lżejsi rowerzyści, jeżdżący na rowerze szosowym lub w łatwym terenie, mogą wybrać mniejsze tarcze. Dyscypliny grawitacyjne (np. Enduro) wymagają największych tarcz.

Dobór klocków hamulcowych

Bardzo ważnym elementem budowy hamulca tarczowego są także klocki hamulcowe. Jest to również element, który ulega najszybszemu zużyciu, warto więc wiedzieć, na jakie warianty zamienników możemy się zdecydować. Na rynku dostępne są trzy główne typy:

• Klocki metaliczne zapewniają dużą siłę hamowania, ale ich wadą jest głośne działanie oraz większe zużycie tarczy;
   
• Okładziny organiczne dają mniejszą moc, ale nie wydają z siebie pisków i gwarantują świetną modulację;
  
  
• Zalety obu rodzajów klocków łączą okładziny półmetaliczne.

Uwaga! Podczas zakupu należy zwrócić uwagę na typ klocków, do których przeznaczono hamulce rowerowe – nie ma bowiem standardu uniwersalnego.

Płyn hamulcowy czy olej mineralny

W hydraulicznych hamulcach tarczowych mogą być stosowane dwa podstawowe rodzaje płynów. Pierwszy z nich to olej mineralny, który wykorzystuje m.in. firma Shimano, drugi to Motorex DOT w wersji 4.0 lub 5.1. W tym przypadku zazwyczaj nie mamy wielkiego wyboru, ponieważ producenci hamulców jasno określają, którego płynu należy użyć.