Regulacja przerzutek – jak wyregulować przednią i tylną przerzutkę?

Od regulacji przerzutek zależy szybkość i dokładność zmiany przełożenia, a tym samym – dostosowywanie się w porę do zmiennych warunków trasy. Kilka prostych rad pozwoli znaleźć źródło rozregulowania oraz sprawnie poradzić sobie z każdym problemem. Przeczytaj, jak ustawić przerzutki w rowerze górskim, szosowym i nie tylko.

Choć tylna przerzutka ma bardziej skomplikowaną budowę, jej regulacja jest często łatwiejsza niż przedniego komponentu. Mocowanie nie ma bowiem obejmy, którą trzeba ustawiać równocześnie góra-dół i lewo-prawo.

 Jak wyregulować przerzutki?

Regulowanie przerzutek rowerowych nie jest czynnością skomplikowaną – polega głównie na dokręcaniu lub odkręcaniu śrubek i obserwacji ułożenia elementów napędu. Jeśli prawidłowo wykonasz regulację, co jakiś czas konieczna będzie tylko drobna korekta.

Samodzielne ustawienie przerzutek w rowerze to umiejętność, która bardzo Ci się przyda, zwłaszcza jeśli dużo jeździsz. Nawet wyjątkowo drogi osprzęt nic nie da, jeśli pancerze i linki do przerzutek będą zaniedbane, a łańcuch brudny. Niestety – czasem regulacja nie wystarczy i konieczna będzie naprawa, po której ustawianie przerzutek w rowerze trzeba przeprowadzić od nowa.

Budowa tylnej przerzutki z zaznaczonymi najważniejszymi elementami.

Jakich narzędzi potrzebujesz do regulacji? 

• klucz imbusowy 5 mm;
• wkrętak krzyżakowy;
• szczypce do przytrzymania linki – mogą być kombinerki.

Akcesorium pomocnym w ustawianiu przerzutki jest też stojak serwisowy, który unieruchamia rower. Dzięki stabilnej konstrukcji praca będzie wygodniejsza i bardziej ergonomiczna. Swobodnie zakręcisz mechanizmem korbowym w celu sprawdzenia pracy przerzutek na wybranym biegu.

Przy gnieździe pancerza przerzutki znajdziesz śrubę baryłkowej. Nie potrafisz? Nic dziwnego – w wielu rowerach to pokrętło znajduje się albo w wyższej części przewodu, albo wyłącznie przy manetce.

 Regulacja tylnej przerzutki

W wielu współczesnych rowerach znajdziesz tylko jedną tarczę z przodu. Pomimo większej liczby obsługiwanych przełożeń regulacja tylnych przerzutek jest łatwiejsza niż przednich. Dlaczego? Obejmę przedniej przerzutki trzeba ustawiać w dwóch płaszczyznach naraz – góra-dół i lewo-prawo. Specyfika tylnego komponentu pozwala na regulację jednej rzeczy na raz. Dodatkowo przebiega właściwie tylko z wykorzystaniem śrubek, których standardowo masz kilka:

• Śruba H – opisana literą H. Kręcąc śrubokrętem, ustalisz dolny zakres wychylenia kółka przerzutki (przy najmniejszej zębatce).
• Śruba L – opisany literą L element znajduje się blisko śruby H. Śrubą L wyregulujesz górny zakres wychylenia kółka (przy największej koronce).
• Śruba B – znajduje się blisko haka. Służy do określenia odległości kółka przerzutki do zębatki kasety rowerowej.
• Śruba baryłkowa – umieszczona przy gnieździe pancerza. W przypadku roweru MTB znajduje się zwykle przy manetce, a w przypadku kolarzówki – przy przerzutce lub na przewodzie. W starszych napędach górskich śruby baryłkowe mogą być zarówno przy manetce, jak i przy przerzutce. Element służy do luzowania linki, ale nie całkowitego jej puszczenia.
• Śruba mocująca linkę  – to ostatni element mocujący linkę znajdujący się tuż przed jej końcem. Do niektórych regulacji lepiej uwolnić linkę, luzując właśnie ową śrubkę.

Imbus 5 mm to bardzo przydatne narzędzie podczas regulowania przerzutki. Za pomocą klucza uwolnisz na przykład linkę, aby nie zmieniała położenia komponentu.

Jakie problemy najczęściej trapią tylną przerzutkę?

Zanim zabierzesz się za całościową regulację, warto sprawdzić, czy problemu nie da się rozwiązać dzięki jednej prostej czynności:

• Łańcuch spada pomiędzy kasetę a szprychy? Dokręć śrubkę L. Pamiętaj o tym, aby podczas ustawiania łańcuch był na dużej zębatce.
• Łańcuch zlatuje pomiędzy kasetę a dolny trójkąt? Dokręć śrubkę H z łańcuchem na małej zębatce.
• Słyszysz, jak przerzutka ociera o zębatkę na którymś biegu? Palcami dokręć śrubę baryłkową. Często 1/8 lub 1/4 obrotu wystarczy. Jeśli to nie pomoże, przejdź do następnego punktu.
• Przerzutka jest za daleko lub za blisko kasety? Znajdująca się blisko haka śrubka B powinna pomóc. Spróbuj nią pokręcić, aby na najwyższym biegu między kółkiem a zębatką dystans wyniósł ok. 0,5 cm.
• Łańcuch często obija się o ramę? To najczęściej świadectwo złej odległości wózka od zębatki, którą opisaliśmy w poprzednim punkcie. Z łańcuchem ustawionym na małej zębatce z tyłu i dużej z przodu pokręć śrubą B.

Pełne ustawianie tylnej przerzutki

Jeśli komponentu nie da się uzdrowić jedną czynnością, przystąp do ustawiania od A do Z. Jak wyregulować tylną przerzutkę w rowerze? Bez względu na to, czy chodzi o model górski, szosowy czy inny, ustawienie tylnej przerzutki zacznij od zrzucenia łańcucha na najniższą tarczę z tyłu. Z przodu wrzuć na największy blat. Następnie delikatnie odkręć kluczem imbusowym śrubę, która przytrzymuje linkę. Inny sposób stanowi skorzystanie ze śrubki baryłkowej – ona również nieco poluzuje przewód. Chodzi o wyeliminowanie czynnika zmiany położenia przerzutki na skutek naciągniętej linki.

Jeśli śrubka „H” jest odpowiednio wkręcona, kółeczka tylnej przerzutki będą znajdować się w jednej osi z małą zębatką kasety lub wolnobiegu. Jeśli są inaczej ustawione, pokręć śrubką „H”. Gdy kółeczko znajduje się na lewo od osi, patrząc od tyłu, kręć śrubką w lewo. Jeśli jest na prawo, kręć w prawo. To prosta reguła, którą warto zapamiętać.

Tylna przerzutka ma sporo śrub do regulacji. Ale spokojnie – nie trzeba dużo kręcić.

Teraz czas na niskie biegi. Łańcuch wrzuć ręcznie na największą tarczę z tyłu. Przytrzymaj komponent, symulując najwyższy zakres. Jeśli kółko przerzutki znajduje się po prawej stronie osi, gdy patrzysz od tyłu, kręć śrubką „L” w lewo. I na odwrót, gdy odchyla się w lewo. To sytuacja przeciwna do tej, z którą masz do czynienia w przypadku śrubki „H”.

Jak naciągnąć linkę przerzutki tylnej? Najpierw zrzuć łańcuch na najmniejszą koronkę kasety lub wolnobiegu. Teraz dokręć do oporu śrubę baryłkową i odkręć o kilka obrotów. Chodzi o to, by można nią było później regulować naprężenie linki. Następnie linkę przykręć do przerzutki za pomocą klucza imbusowego. Warto się upewnić, czy jest ona przełożona we właściwy sposób. Jeśli Twoja przerzutka ma śrubę B, jej też warto użyć – reguluje odległość wózka przerzutki do zębatek. Sprawdź działanie napędu – jeśli łańcuch nie chodzi precyzyjnie, a biegi wchodzą z opóźnieniem, dokonaj korekty. Gotowe!

Czasami wózek przerzutki znajduje się za bardzo na prawo, innym razem za bardzo na lewo, a jeszcze kiedy indziej – za blisko zębatek kasety. Odpowiednio wybierz śrubę i delikatnie nią pokręć, a następnie obserwuj zmianę.

 Regulacja przedniej przerzutki

Wbrew pozorom przednia regulacja jest trudniejsza od tylnej. Nawet jeśli komponent obsługuje tylko dwie tarcze, precyzyjne ustawienie przedniej przerzutki może być czasochłonne. 

Widoczna na zdjęciu śrubka pozioma napręża linkę.

Najczęstsze problemy z przednią przerzutką

Tak jak w przypadku tylnej przerzutki, zanim zaczniesz przeprowadzać pełne ustawianie, możesz spróbować wyeliminować pojedynczy problem Twojego napędu:

• Łańcuch spada poza największy blat lub na mufę suportu? Na najwyższym biegu poluzuj obejmę, a następnie ustaw przerzutkę tak, aby wózek znajdował się około 1-3 mm nad zębami blatu, całkowicie równolegle do zębatki.   
• Przednia przerzutka nie wchodzi na 3 lub 2 tarczę? Podobnie jak w przerzutce tylnej, tak i w przedniej masz do dyspozycji dwie śrubki – L i H. Pierwsza służy do ustawienia zakresu dolnego, a H – górnego.
• Łańcuch ociera o przednią przerzutkę? To może znaczyć, że linka jest zbyt mocno naciągnięta i należy posłużyć się śrubką baryłkową, która poluzuje przewód. Sprawdzaj tę kwestię na skrajnych przełożeniach z przodu i z tyłu.

Ustawianie przedniej przerzutki od A do Z

Najlepiej zacząć od zrzucenia łańcucha na małą tarczę. Następnie wkręć śrubę baryłkową do końca i odkręcić ją o 1-2 obroty. Regulacja przerzutki przedniej Shimano w przypadku szosy wygląda nieco inaczej niż w modelu MTB. W pierwszym rodzaju rowerów baryłka znajduje się zwykle na pancerzach, a w drugim – przy manetce. Nie jest to jednak regułą, bo np. regulacja przedniej przerzutki szosowej Shimano 105 w nowszych wersjach polega na naprężaniu linki śrubą w przerzutce, nie na przewodzie. Na poniższym zdjęciu to ta śrubka pozioma na górze przerzutki (tuż nad linką). 

Przeskakujący łańcuch w rowerze – najczęstsze przyczyny

Jak wyregulować przednią przerzutkę, by działała perfekcyjnie? Rower zawieś na stojaku, a jeśli go nie masz – przygotuj się do częstego unoszenia tylnego koła. Pierwszym etapem powinno być sprawdzenie, czy komponent jest dobrze zamocowany. Prowadnica musi się znaleźć 1-3 mm nad dużą tarczą, równolegle do blatu. Jeśli się nie znajduje – poluzuj obejmę i ustaw odpowiednio względem mechanizmu korbowego. Teraz poluzuj linkę przedniej przerzutki, a z tyłu ustaw łańcuch na środku kasety. Śrubą „L” (odpowiadającą za niskie biegi) kręć tak, by prowadnica znalazła się dokładnie pośrodku tarczy. Przykręć linkę, by wózek przerzutki nie zmienił położenia.

Śruby H i L znajdziesz nie tylko w tylnej, ale również przedniej przerzutce. Układ zębatek jest odwrotny (największy blat jest po prawej stronie), ale to nie ma znaczenia – tu również śruba H odpowiada za wychylenie przerzutki w prawą stronę (patrząc od tyłu roweru).

Następny krok to wrzucenie łańcucha na dużą tarczę z przodu (manetką lub klamkomanetką). Podobnie jak w przypadku tylnych przełożeń, ustawienie przerzutki przedniej względem prawego blatu przeprowadzasz, kręcąc śrubką (tym razem „H”!). Należy ustalić położenie prowadnicy tak, aby znalazła się ona dokładnie nad zębatką.

Czas na mikroregulację za pomocą śruby baryłkowej. Jeśli łańcuch dotyka wewnętrznej strony prowadnicy, należy wkręcić śrubę, by przesunęła się na lewo od osi, patrząc zgodnie z kierunkiem jazdy. Łańcuch dotyka element z prawej strony? Odkręć śrubę.

 Jeśli regulacja nie ma szansy pomóc, pozostaje naprawa

Nie zawsze regulacja pomoże, a powodów może być kilka:

• Skrzywiony hak przerzutki;
• Zabrudzenie mechanizmu;
• Nienasmarowane przerzutki;
• Zużyte elementy przerzutki;
• Stare pancerze.

Powodem złej pracy komponentu może być uszkodzenie. Niewinna wywrotka nie musiała od razu uczynić roweru niesprawnym, ale być może pozostawiła widoczne na przerzutce rysy. To tylko świadectwo pojawienia się usterki. Sprawdź, czy przyczyną problemów nie jest krzywy hak przerzutki. Musi być on idealnie prosty, inaczej nie wyregulujesz dokładnie napędu. Wyjściem z sytuacji może być próba wyprostowania haka, którą trudno przeprowadzić w domu, więc warto zastanowić się nad wizytą w serwisie. W przypadku poważniejszego uszkodzenia pozostaje jednak tylko kupno nowej części.

 Napęd elektroniczny a problemy z pracą przerzutek

W przerzutkach elektronicznych nie ma linek – elektroniczny sygnał z manetki lub klamkomanetki natychmiastowo zmienia ułożenie komponentu. To domena zarówno napędów SRAM AXS, jak i Shimano Di2. Warto jednak zaznaczyć, że w japońskim osprzęcie przewody łączą przerzutki z akumulatorem, schowanym np. rurze podsiodłowej.

Elektroniczne przerzutki rozwiązują wiele problemów związanych z regulacją komponentu. Dodają jednak dwie kwestie – często sprawdzaj poziom naładowania baterii oraz aktualizacje w aplikacji na telefonie.

Z wyżej opisanego powodu elektroniczne ustawianie przerzutki tylnej czy przedniej jest nieco łatwiejsze niż standardowo. Wszystko przez brak linki, której naciągnięcie zmienia przecież ułożenie komponentu. Co jednak ważniejsze – dzięki elektronice w osprzęcie można korzystać z aplikacji na telefon, wykonując diagnostykę i regulację. Najważniejszy problem dodany stanowi konieczność sprawdzania poziomu naładowania baterii. Pełny akumulator rozwiązuje wiele problemów. Pamiętaj też o aktualizowaniu aplikacji na smartfonie.

Jeśli już Di2 czy AXS znacznie ułatwiają ustawianie przerzutek, to grupa AXS Eagle Transmission brzmi jak marzenie każdego rowerzysty. Firma SRAM gwarantuje, że całą regulację można wykonać zdalnie za pomocą aplikacji i kontrolera. Tylna przerzutka nie ma nawet żadnej śruby do ustawiania. Jeśli tak zaawansowana technologia będzie kiedyś dostępna dla wszystkich posiadaczy rowerów, być może artykuły o regulacji – jak ten, który czytasz – staną się całkowicie zbędne.