Geometria roweru – jak dobrze dobrać ramę?

*poziomo – równolegle do podłoża; **pionowo – prostopadle do podłoża.

Lokalizację wyżej wymienionych pomiarów najlepiej obrazuje poniższa ilustracja. Znajdziesz ją w większości kart produktowych rowerów dostępnych na CentrumRowerowe.pl.

Na geometrię roweru składa się wiele elementów.

Czym jest stack i reach w rowerze?

Dwa najczęściej brane pod uwagę parametry ramy to reach i stack. Razem określają, jak bardzo wyprostowaną i wyciągniętą pozycję zajmiesz.

Pierwszy atrybut, czyli reach, to odległość poprowadzona poziomo od mostka roweru – a czasem główki ramy – aż do miejsca, pod którym znajduje się mechanizm korbowy. To cecha ważna, jeśli jedziesz na stojąco, ale też decyduje, czy wygodnie będzie złapać za kierownicę z siodełka. Im dłuższy reach, tym rower intensywniej wymusza pochylenie się do kierownicy. Im omawiana wartość jest mniejsza, tym bardziej będziesz wyprostowany. Należy jednak pamiętać, że reach dotyczy ramy, ale wygoda sięgania do kierownicy zależy w dużej mierze również od długości mostka.

Opisanie parametrów ramy rowerowej na jej rurkach to ciekawa i praktyczna informacja naniesiona przez firmę Orbea na modelu Oiz M30.

Stack jest poprowadzony pionowo od osi suportu, aż po wysokość, na której znajduje się mostek. Wysoka wartość parametru pozwala odciążyć drętwiejące ręce i ograniczyć ból kręgosłupa podczas jazdy, co sprawdzi się np. przy dłuższej podróży. Niższy stack wpływa na bardziej aerodynamiczną pozycję. Niekiedy reach jest wartością stałą – identyczną w dwóch rozmiarach rowerów, które porównujesz – za to stack się różni. Szczególnie wtedy warto zwrócić uwagę na ten parametr.

Do oceny geometrii roweru wielu rowerzystów wykorzystuje tzw. stosunek stack do reach. Wystarczy podzielić pierwszy parametr przez drugi. Im wyższy wynik uzyskasz, tym rower jest mniej sportowy, a lepszy dla słabiej rozciągniętych kolarzy lub osób o długich nogach i relatywnie krótkim tułowiu.

• Wysoki stack/reach – łagodna geometria, więcej komfortu, zwłaszcza dla rąk i kręgosłupa,
• Niski stack/reach – agresywna geometria, większe pochylenie i aerodynamiczność.

Kąt główki ramy

Często analizowanym parametrem jest również kąt główki ramy, ponieważ to od niego zależy zwrotność roweru. Zwany też kątem rury sterowej atrybut definiuje, jak łatwo będzie skręcać:

• Ostry kąt główki ramy (mniejsza wartość) – niższa zwrotność, większa stabilność na prostym odcinku,
• Kąt główki ramy bardziej zbliżony do kąta prostego (większa wartość) – wyższa zwrotność, gorsza stabilizacja na prostym odcinku.

W klasycznych wyścigowych ramach szosowych trójkąt łączy się z rurą podsiodłową znacznie wyżej niż w rowerach aero.

BB Height i BB drop, czyli położenie suportu

Bottom Bracket, czyli BB, to z angielskiego suport rowerowy. W aspekcie geometrii chodzi o położenie tego komponent rowerowego. Może być ono ujęte na dwa sposoby, z których pierwszym jest wysokość suportu nad podłożem, a więc BB Height. Wartość tego parametru zależy między innymi od rozmiaru opon – nie tylko od ramy. W przypadku BB Drop liczba jest stała, ponieważ atrybut określa, o ile niżej od linii osi kół znajduje się oś suportu.

• Niski BB Height/wysoki BB Drop – rower jest stabilniejszy, bo ma środek masy ułożony niżej,
• Wysoki BB Height/niski BB Drop – mniejsza stabilność, ale większa pewność, że nie trafisz pedałami w ziemię.

Geometria roweru a rozstaw kół

Kolejnym istotnym kryterium jest rozstaw kół w rowerze, czyli WB – z angielskiego Wheel Base – a więc tzw. baza kół. Odległość między osiami rzutuje na zwrotność oraz stabilność jazdy.

• Mniejsza baza kół – rower jest bardziej zwrotny,
• Większa baza kół – lepiej spisze się na prostych odcinkach oraz na zjazdach.

Czym różni się geometria w rowerach różnych dyscyplin?

Przy wyborze roweru należy zastanowić się, w jaki sposób model będzie użytkowany. Jedna konstrukcja będzie doskonała do treningów, a inna – do rekreacyjnych przejażdżek. Geometria ramy rowerowej definiuje, jaka jest konstrukcja za pomocą twardych liczb: może być sportowa, komfortowa, zjazdowa i nie tylko. Do pierwszego z opisanych typów aktywności przyda się mniejszy rozmiar roweru z niższą główką ramy. Jaka geometria ramy określana jest jako wygodna? Do rekreacyjnego jeżdżenia lepiej postawić na wyższą główkę. Warto rozpatrywać wszystkie dyscypliny osobno, ponieważ rekreacyjna szosówka nadal powinna mieć bardziej sportową geometrię niż np. bardzo zwrotny gravel.

Na trasach zobaczysz bardzo różne gravele. Widoczny na zdjęciu szutrowiec Orbea Terra w rozmiarze 56 cm ma stosunek stack do reach wynoszący 1,47, a więc geometria wymusza znaczne pochylenie.

Geometria rowerów szosowych – co jest ważne?

Analizując geometrię roweru szosowego, można łatwo określić, czy to model endurance (np. do podróży długodystansowych), czy treningowy lub wyścigowy. Za umowną granicę uznaje się stosunek stack/reach wynoszący 1,5. W dużym uproszczeniu można przyjąć, że powyżej tej granicy znajdują się szosowe rowery endurance, a poniżej – modele zawodnicze.

W szosach kąt główki najczęściej wynosi od ok. 70 do 73 stopni, co pozwala na ograniczenie oporów powietrza, efektywniejsze przyspieszanie i łatwe pokonywanie podjazdów. Jeśli szosówka ma zapewniać więcej stabilności, parametr ten powinien mieć mniejszą wartość, co współgra z większą bazą kół. W utartym schemacie wyścigowy rower szosowy ma rozstaw osi kół o wartości ok. 980-1000 mm, jak np. w Ridley Noah Disc 105 (987 mm w rozmiarze 56,5 cm). Tymczasem w modelach endurance znajdziesz atrybut wynoszący nawet 1040 mm w największych rozmiarach. Przykładem może być Kross Vento DSC 5.0, którego wariant 55,5 cm ma 1003 mm.

Istotne parametry ram szosowych typu endurance i wyścigowych
Ważne parametry	Szosówka endurance	Szosówka o agresywnej geometrii
Stack/Reach	>1,5	<1,5
Kąt główki	<72°	>72°
Baza kół	980-1050 mm	960-1020 mm
Kąt rury podsiodłowej	72-74°	73-74°

R-Raymon RaceRay 9.0 to dobry przykład szosówki, której geometria nie jest ortodoksyjna w żadnym kierunku. Baza kół w rozmiarze 57 cm wynosi 1005 mm, a kąt główki jest wysoki (73,5°), ale stosunek stack do reach jest niższy niż w niejednym gravelu (1,47).

Co wyróżnia geometrię graveli?

Początkowo gravel miał być raczej przeznaczony do w miarę krótkich przejażdżek po urozmaiconym terenie, trochę jak mniej usportowiona przełajówka. Szybko się to jednak zmieniło i obecnie kojarzą się one bardziej z długimi dystansami. Istnieje duża różnorodności modeli szutrowych – inny rower wybierasz do rozwijania dużych prędkości na asfalcie i szutrze (także do ścigania się w wyścigach), a inny do dłuższych wypadów oraz bikepackingu. Gravele drugiego typu muszą być wygodne, aby umożliwiać pokonywanie znacznych dystansów z mocno obciążoną ramą. Nie bez znaczenia są także widełki, które powinny pozwolić na montaż szerokiego ogumienia np. w rozmiarze 45, 47 czy 50 mm.

Istotne parametry ram gravelowych różnych typów
Ważny parametr	Łagodny gravel (np. do podróży)	Szybki i zwrotny gravel
Stack/Reach	>1,55	<1,55
Kąt główki	<71,5°	>71,5°
Baza kół	1030-1060 mm	990-1030 mm
Kąt rury podsiodłowej	Ok. 73°	Ok. 74°
Widełki na oponę	Do 43-50 mm	Do ok. 40 mm

Kąty w geometrii ram MTB – ułatwienia zjazdów i nie tylko

W przypadku modeli MTB geometria ramy roweru pozwala ocenić, czy jego charakter jest uniwersalny, ścieżkowy czy odpowiedni do pokonywania stromych zjazdów. Kąt główki to obecnie przeważnie 65-68°, ale im niższa wartość, tym bardziej zjazdowy jest rower. Odwrotną zasadą rządzi się bazą kół – duży rozstaw osi przydaje się na stromiznach, z kolei krótszy model lepiej spisze się wśród leśnych zakrętów trailowych czy w MTB XC. Należy pamiętać też o parametrze zwanym offset, czyli wyprzedzeniu koła – im dłuższy, tym większa będzie baza kół. Wpływa on jednak negatywnie na atrybut trail, który – jeśli ma dawać zwrotność – musi być wysoki.

Kąt główki to jeden z prostych sposobów, aby określić charakter roweru, ponieważ maleje wraz z rosnącymi możliwościami zjazdowymi modelu.

Jeśli chodzi o współczesny kąt rury podsiodłowej, to producenci stawiają w geometrii MTB zazwyczaj na strome kąty: 74-75°, ale w bardziej zjazdowych rowerach siodełko musi być zdecydowanie bardziej z tyłu (63° nikogo w tym przypadku nie dziwi). Ważny dla rowerzystów górskich jest też wysoki BB Drop, dzięki któremu masa będzie nisko, co doda przyczepności na zjazdach. Z drugiej jednak strony w terenie łatwo o przeszkodę wystającą ponad podłoże, a z nisko położonym suportem łatwo o zahaczenie pedałem o kamień czy korzeń.

Istotne parametry ram rowerów XC, AM, trail, enduro i DH
Ważny parametr	XC	All-mountain/trail	Enduro/downhill
Stack/Reach	Ok. 1,2-1,3	Ok. 1,25-1,35	Ok. 1,3
Kąt główki	67-68°	66-67°	ok. 63-65°
Baza kół	1100-1200 mm	1150-1250 mm	1200-1350 mm
Kąt rury podsiodłowej	74-76°	76-77°	62-67°