Wszystko co musisz wiedzieć o budowie roweru

Na pierwszy rzut oka każdy z nas mógłby wskazać kilka podstawowych elementów roweru, znajdujących się na jego wyposażeniu. Wiemy, gdzie jest siodełko, kierownica, rama, pedały czy koła. Jednoślad ma jednak o wiele bardziej złożoną konstrukcję i każda część, spełnia swoją określoną funkcję.

Dla tych, którzy traktują rower jedynie jako formę rekreacji lub jeżdżą od czasu do czasu, jego budowa – zwłaszcza takiego zaawansowanego modelu, jak MTB – może przyprawiać o zawrót głowy. Dlatego na jego przykładzie omówimy poszczególne części jednośladu, które wpływają na komfortową i bezpieczną jazdę.

Rower to nie tylko dwa koła, siodełko, kierownica i rama. 

Z czego składa się rower?

Budowa roweru składa się z kilku głównych elementów: ramy, kierownicy, kół, napędu, hamulców. W przypadku MTB chodzi do nich również amortyzacja. Przy bardziej szczegółowym opisie każdy z nich można podzielić na części składowe – w przypadku koła będą to: obręcz, piasta, bębenek, dętka, opona oraz szprychy.

Sercem każdego jednośladu jest oczywiście rama. Stanowi ona szkielet, do którego przymocowane są wszystkie pozostałe części rowerowe. Występuje ona w różnych rozmiarach i niekiedy jest dedykowana do konkretnej płci. Wszystko po to, aby jak najlepiej dopasować rower do możliwości przyszłego użytkownika. W ten sposób jazda będzie na pewno bardziej komfortowa.

Rozmiar ramy określamy na podstawie długości rury podsiodłowej. Wyrażamy go w centymetrach lub calach. W ramie rowerowej możemy wyróżnić także górną rurę, która ma bardzo duże znaczenie dla pozycji, jaką zajmujemy na rowerze. Ważna jest także główka ramy rowerowej, a zwłaszcza jej wysokość. Im wyższa, tym bardziej wyprostowani będziemy siedzieć na siodełku. Z kolei niższa oznacza pochyloną i agresywną sylwetkę. W damskich wersjach rowerów – zwłaszcza modelach trekkingowych i crossowych – górna rura będzie również nieco bardziej obniżona w stronę rury podsiodłowej, aby wsiadanie i zsiadanie nie sprawiało problemu.

Rower z karbonową ramą jest marzeniem wielu rowerzystów.

Budowa układu kierowniczego w rowerze

Sterowanie rowerem odbywa się za pomocą układu kierowniczego złożonego z kilku głównych elementów, mających wpływ na precyzję i bezpieczeństwo jazdy. Są to następujące części: 

• kierownica, 
• wspornik kierownicy – zwany potocznie mostkiem,
• widelec, w którym zamontowane jest koło. 

Układ działa płynnie dzięki łożyskom sterów, umieszczonych w główce ramy. W zależności od typów jednośladów kierownice mają różne kształty. Najczęściej mamy do czynienia z wersjami prostymi lub lekko wygiętymi. Te zawinięte, potocznie zwane barankami, spotykamy w szosach i gravelach. W modelach miejskich mogą być one skierowane w stronę rowerzysty (jaskółki). Zupełnie inaczej wyglądają też kierownice triathlonowe lub wielopozycyjne (bardziej turystyczne).

Dla większej wygody i lepszego trzymania dłoni na zakończeniach rurek stosuje się ergonomiczne chwyty (gripy). Z kolei na „baranki” nakłada się specjalnie przystosowane owijki.

Kierownicę rowerową można dostosowywać do swoich potrzeb.

Budowa koła rowerowego

Główną część koła roweru stanowi obręcz. To do niej przymocowane są dętka i opona. Coraz częściej spotyka się też wersje bezdętkowe, w których stosuje się mleczko uszczelniające. Wymiary wymienionych elementów są uzależnione od typu i przeznaczenia roweru. Przykładowo w jednośladach szosowych sprawdza się wąskie ogumienie, gdzie liczy się szybka jazda po asfalcie. Dzięki temu jednoślad nie straci na zwrotności, a przyspieszenie w kluczowych momentach jest łatwe. W rowerach MTB lub trekkingowych sytuacja wygląda nieco inaczej. Zróżnicowane podłoże, do którego przystosowane są oba te typy, wymaga użycia szerszych opon z bardziej wyraźnym bieżnikiem, aby nie stracić przyczepności na nierównej nawierzchni.

W miejscu mocowania koła do ramy znajduje się piasta rowerowa, usytuowana w jego centralnej części. To od niej wychodzą szprychy, które łączą się z obręczą. Piasta wyposażona jest w łożyska, które zapewniają płynny obrót. W tylnym kole posiada ona mechanizm zapadkowy (kaseta/wolnobieg) oraz główkę, na którą nakłada się przeważnie kasetę.

Napęd rowerowy – co trzeba o nim wiedzieć?

Większość rowerów korzysta z przekładni łańcuchowej, co oznacza, że energia kolarza może być efektywnie przenoszona poprzez pedałowanie na tylne koło. Dzieje się tak, ponieważ w układzie napędowym znajdują się zębatki i łańcuch, dzięki którym koło zostaje wprawione w ruch, a my możemy się poruszać. Do konstrukcji napędu należy także mechanizm korbowy z pedałami.

Poszczególne komponentu napędu gwarantują lekką i bardziej efektywną jazdę.

W rowerach najczęściej występują jedna lub dwie przerzutki. Ta umieszczona z przodu odpowiada za zmianę przełożeń na dwóch lub trzech tarczach mechanizmu korbowego. Z kolei przerzutka z tyłu na od sześciu do dwunastu przełożeń na zębatkach kasety czy wolnobiegu.

Sterowanie przerzutkami i przekładniami odbywa się za pomocą dźwigni (manetek), znajdujących się na kierownicy. W ten sposób rowerzysta może zmieniać biegi i dostosowywać je do indywidualnych potrzeb. Najprostsze rowery z jedną przekładnią będą posiadały także jedno przełożenie.

Budowa układu hamulcowego

Poza napędem, jednym z najistotniejszych elementów jest układ hamulcowy roweru. We współczesnych modelach znajdziemy różne rodzaje hamulców rowerowych, nie mniej jednak wszystkie składają się funkcjonalnie z bardzo zbliżonych elementów. Wśród najbardziej popularnych typów wyróżnić możemy:

• hamulce V-brake i U-brake,
• hamulce tarczowe, zarówno mechaniczne i hydrauliczne,
• hamulec typu torpedo, często spotykany w rowerach miejskich z piastą wielobiegową.

Hamulce są obowiązkowym wyposażeniem roweru.

Do uruchomienia dwóch, pierwszych rodzajów potrzebujemy nacisnąć dźwignie/klamki hamulców (w rowerach szosowych i gravelowych, klamkomanetki), znajdujące się na kierownicy. To one dzięki pancerzowi z linką lub przewodowi z płynem hydraulicznym sprawiają, że szczęki lub zacisk hamulca reagują. Klocki hamulcowe, poprzez tarcie z obręczą lub tarczą hamulcową, zaczynają spowalniać rower. Hamulce torpedo są wyjątkiem, jeśli chodzi o działanie. Do ich uruchomienia potrzebny jest ruch pedałów do tyłu, aby możliwe było zatrzymanie się.

Po co są amortyzatory w rowerze?

Ich obecność w jednośladach nie jest przypadkowa. To te części roweru, które tłumią drgania i poprawiają komfort jazdy zwłaszcza po nierównych nawierzchniach. Jednoślady szosowe ich nie potrzebują, ale już w MTB czy w bardziej turystycznych są one nieocenione.

Gdzie znajdują się amortyzatory? W hardtail z przodu widelec w rowerze może być sztywny lub właśnie amortyzowany i to z takim układem spotykamy się najczęściej. Jego zakres skoku może wynosić od 30 do powyżej 170 mm, a wszystko zależy od rodzaju dyscypliny, do jakiej przystosowany jest jednoślad. Przykładowo w bardziej rekreacyjnej jeździe sprawdza się zakres ok. 30-80 mm skoku. Za to w wyścigach cross-country (XC) będzie on już nieco wyższy od 80 do 100-120 mm.

W kolarstwie górskim jednoślady typu full suspension (z pełnym zawieszeniem) posiadają także tylną amortyzację – tzw. damper. To dzięki niemu możliwe jest pokonywanie ekstremalnych terenów w komfortowych warunkach. Tę część roweru znajdziemy w centralnej części ramy. Jest ona przymocowana po obydwu jej stronach i połączona łożyskami.

Kolejnym atutem amortyzacji jest lepsze hamowanie. Koła mają cały czas kontakt z nawierzchnią, dzięki czemu zatrzymanie roweru jest łatwiejsze niż w modelach „sztywnych”. 

Więcej informacji na temat amortyzatorów można przeczytać na naszym blogu.

Rowerzysto, pamiętaj o obowiązkowym wyposażeniu roweru!

Zanim wsiądziemy na siodełko, koniecznie sprawdźmy stan techniczny naszego roweru. Tylko w ten sposób będziemy mieć pewność czy każda część jest sprawna i działa bez zarzutów lub jakiejś z nich nie posiadamy i koniecznie musimy dokupić. Poświęćmy chwilę po pierwsze poprzez wzgląd na bezpieczeństwo nasze i innych uczestników ruchu drogowego, a po drugie, aby uniknąć mandatu, kiedy zatrzymamy się do kontroli. Za co możemy zostać ukarani? Więcej na ten temat w artykule o przepisach rowerowych.

Przed wyjazdem warto sprawdzić, czy nasz rower jest sprawny.