Budowa opony rowerowej

Wielkość, szerokość, rzeźba bieżnika, gęstość oplotu czy w końcu typ konstrukcji, to tylko niektóre z parametrów opony rowerowej na które zwracamy uwagę podczas zakupu. Oczywiście, nie wyczerpuje to tematu, a cech, które mają bezpośredni wpływ na to, jak ogumienie zachowuje się podczas jazdy jest znacznie więcej. Dlatego aby mieć świadomość, co wpływa na przyczepność, szybkość, wagę czy odporność na przebicia, a tym samym na nasz komfort i bezpieczeństwo, warto wiedzieć, jak wygląda budowa opony rowerowej i jak poszczególne jej elementy wpływają na odczucia z jazdy.  

W kolarstwie szosowym kiedyś stosowano wyłącznie szytki, obecnie częściej sięga się po opony tubeless lub zwykłe.

Budowa opony rowerowej – z czego się składa?

Produkcja opon rowerowych to złożony, składający się z wielu etapów proces, który w całości uzależniony jest od założeń jakie ma spełniać produkt końcowy. Za najważniejsze parametry należy uznać: wielkość, szerokość czy rzeźbę bieżnika opony rowerowej, a także twardość, gęstość oplotu czy jej rodzaj.

Elementy składowe opony rowerowej:

• korpus,
• stopka opony,
• wkładka antyprzebiciowa,
• bieżnik,
• ściana boczna.

Niezależnie jednak od typu, każdy model ogumienia rowerowego składa się z takich samych elementów. Przyglądając się przekrojowi przykładowej opony, pierwsze na co zwrócimy uwagę to korpus. Stanowi on niejako podstawę dla bieżnika opony, a jego najważniejszą właściwością jest gęstość oplotu wyrażana w TPI, czyli ilość nici na cal kwadratowy.

Kolejnym elementem jest stopka opony, czyli krawędź, którą przylega ona bezpośrednio do wewnętrznej strony obręczy. W zależności od rodzaju opony, jej konstrukcja może się nieco różnić. Aktualnie w procesie produkcji opon stosuje się dwa rozwiązania, przy czym w oponach drutowych, gdzie jak sama nazwa wskazuje, w stopce znajduje się drut utrzymujący oponę na obręczy, natomiast w drugim z typów, oponach zwijanych, w stopce zaimplementowano włókna z wytrzymałego polimeru syntetycznego.

Osobną kwestią jest natomiast opona hookless, która ze względu na inną budowę obręczy, musi mieć wyjątkowo mocną i sztywną stopkę, zachowującą swoje właściwości pod obciążeniem wysokiego ciśnienia. Dlatego w tym przypadku zamiast nici z polimeru syntetycznego wykorzystuje się włókna węglowe.

Zdecydowana większość dobrej jakości opon, jakie dostępne są na rynku, fabrycznie została wyposażona również we wkładkę antyprzebiciową, która jest zaimplementowana pomiędzy korpusem a bieżnikiem opony. Jej zadaniem jest zwiększenie wytrzymałości, jak również zapewnienie ochrony przed przebiciem. Jest to niezwykle istotny element zarówno dla budowy, jak i funkcjonalności opony, dlatego warto zwrócić na niego uwagę przy wyborze nowego kompletu ogumienia.

Ściana boczna to element, na której znajdziemy najważniejsze informacje dotyczące opony. Zazwyczaj są to: nazwa modelu, rozmiar, kierunek bieżnika, maksymalne i minimalne ciśnienie powietrza, a także oznaczenie o kompatybilności z technologią bezdętkową. Pod względem funkcjonalnym chroni ona wewnętrzną konstrukcję ogumienia i zapewnia bezpieczne wchodzenie w zakręty. Od ściany bocznej zależy  również sposób, w jaki opona układa się na obręczy.

Ostatnim, chyba najbardziej widocznym fragmentem ogumienia na który od razu zwracamy uwagę to bieżnik opony rowerowej. Jest to część, która podczas jazdy ma bezpośredni kontakt z podłożem. Jej rzeźba wpływa między innymi na szybkość i przyczepność, czyli na niezwykle istotne właściwości roweru.

Wszystkie opisane powyżej elementy znajdują swoje odzwierciedlenie w charakterystyce jaką cechuje się konkretny model oraz wpływają na ostateczne parametry opony rowerowej.

Im trudniejsza trasa, tym lepszych opon potrzeba.

Główne parametry opon rowerowych

Decydując się na zakup konkretnego modelu, warto mieć świadomość, które z parametrów opony są najważniejsze i jaki mają wpływ na ogólną charakterystykę ogumienia. Przeglądając katalogi poszczególnych producentów na pewno natrafimy na oznaczenie TPI.

Co to TPI opony?

TPI – ang. threads per inch – określa gęstość zastosowanego w oponie oplotu. Jednak nieco rozwijając to zagadnienie, okazuje się, że wartość TPI dość istotnie wpływa na takie cechy jak: masa, elastyczność, opory toczenia. Im wyższe TPI opony, tym produkt jest szybszy i elastyczniejszy jednak z uwagi na delikatniejszą mieszankę, podatniejszy na przebicia. 

Dlatego analogicznie, im mniejsze TPI, tym opona jest odporniejsza, jednak wpływa to na jej elastyczność oraz wagę, a co się z tym wiążę – również na większe opory toczenia. Z tego względu, szukając konkretnego modelu, warto wziąć pod uwagę warunki w jakich będzie eksploatowana i pod tym kątem dokonać wyboru.

Bieżnik opony rowerowej

Niezwykle istotnym parametrem ogumienia, który wpływa na jej szybkość i przyczepność jest bieżnik opony rowerowej. Mając to na uwadze, wybór odpowiedniego modelu powinien uwzględniać takie kryteria jak rodzaj roweru, styl jazdy, rodzaj nawierzchni oraz warunki pogodowe w jakich zamierzamy jej używać. To wszystko będzie miało wpływ na sposób prowadzenia roweru, a w konsekwencji również na nasz komfort i bezpieczeństwo. W zależności od typu roweru mogą to być tzw. slicki, stosowane najczęściej w rowerach szosowych, semi-slicki wykorzystywane podczas jazdy po nawierzchni mieszanej, jak również opony terenowe charakteryzujące się agresywnym bieżnikiem.

Typ konstrukcji opony w rowerze 

Kolejnym ważnym parametrem jest typ opony. Może być ona drutowa lub zwijana, a główną różnicą stanowią rodzaj oraz budowa stopki. Opony drutowe, z racji zastosowanej technologii oraz użytych do produkcji materiałów, są cięższe, ale tańsze od opon zwijanych. Natomiast modele zwijane są zdecydowanie lżejsze, co z kolei wpływa na dynamikę jazdy. Równie istotna jest możliwość zwinięcia jej do kompaktowych rozmiarów. Warto nadmienić, że opony drutowe nie występują w wersji bezdętkowej, a próba ich uszczelnienia i osadzenia na obręczach Tubeless Ready z dużą dozą prawdopodobieństwa okaże się nieskuteczna.

Z jakich elementów składa się opona rowerowa?

Budowa opony tubeless ready

Pozostając w temacie opon bezdętkowych, wybór pomiędzy klasyczną wersją ogumienia, a oponami tubeless jest kolejnym dylematem przed jakim staniemy szukając odpowiedniego dla siebie rozwiązania. Różnica pomiędzy oponą dętkową a bezdętkową wynika głównie z jej budowy oraz zastosowanej w mieszanki, co bezpośrednio przekłada się na jakość produktu. 

Już na etapie produkcji opona tubeless ma mniejsze odchyły wymiarowe, co w połączeniu z odporniejszą na rozciąganie stopką, zastosowaniem gęstszego oplotu opasania, jak również znajdującą się wewnątrz opony warstwą butylową, ułatwia uszczelnienie, a następnie prawidłowe trzymanie ciśnienia w trakcie eksploatacji. Nie oznacza to jednak, że nie można używać opony bezdętkowej z dętką. Jeśli zmusza nas do tego sytuacja, to nie ma przeciwskazań, żeby jeździć w takiej właśnie konfiguracji.

Poza różnicą wynikającą z właściwości zastosowanej do produkcji opon tubeless mieszanki, warto wiedzieć, że zarówno obręcz jak i opona przygotowana pod system bezdętkowy muszą do siebie ściśle przylegać. Z tego względu koła pod Tubeless Ready posiadają odpowiednio wyprofilowany rant, który utrzymuje oponę na swoim miejscu. Stojąc przed dylematem, czy nasza opona ma być zwijana czy drutowana, warto sprawdzić, czy w rowerze na pewno mamy zamontowane koła tubeless.

Opona tubeless zdecydowanie "ciaśniej" leży na obręczy, co pozwala ją uszczelnić.

Oznaczenia opon

Z punktu widzenia użytkownika istotne jest, że zdecydowana większość producentów na swoich produktach w formie oznaczeń i symboli zamieszcza wszelkie niezbędne informacje, które umożliwiają właściwą identyfikację opon, jak również podają sposób ich prawidłowej eksploatacji.

Poza wskazaniem wielkości oraz szerokości opony, które mogą być wyrażone na kilka sposobów:

• w systemie angielskim (calowym) np. 28 x 1,6 cala, gdzie liczba 28 określa średnicę koła a 1,6 to jej szerokość,
• w systemie francuskim, gdzie spotkamy się zapisem 700x30, co jest równoznaczne z podaniem tych samych wartości (średnica i szerokość), ale wyrażonymi w milimetrach
• w standardzie ETRTO ( European Tyre and Rim Technical Organisation), gdzie w przykładowym zapisie 622-38, pierwsza liczba określa zewnętrzną średnicę obręczy lub wewnętrzną opony, a druga oznacza szerokość zewnętrzną opony, przy czym obie te wartości wyrażone są w milimetrach, znajdziemy szereg innych symboli.

Oznakowanie opon rowerowych zawiera również informację dotyczącą zalecanego ciśnienia jakim powinno pompować się koła, które to wartości zazwyczaj podawane są w barach lub PSI, jak również oznaczenia określające typ danego ogumienia.

Pod symbolami takimi jak TT, TL czy TU kryją się takie hasła jak Tube Type, czyli standardowa opona pod dętkę, TL określający system tubeless, jak również TU, czyli tubular, co oznacza szytkę.

Ponadto w oponach kierunkowych znajdziemy strzałkę wskazującą właściwy kierunek toczenia, a w niektórych przypadkach możemy natknąć się na oznaczenia określające twardości opony.

Jeśli nauczymy się jak czytać oznaczenia opon rowerowych wówczas pozbędziemy się wszelkich wątpliwości dotyczących rozmiaru, typu czy ich przeznaczenia.

Bieżnik typu semi-slick w rowerze gravelowym.

Właściwości jezdne opon

Wszystkie parametry, zarówno te wynikające z rodzaju opony, jej budowy oraz zastosowanych do produkcji mieszanek i materiałów, mają wpływ na jej charakterystykę, czyli przyczepność, szybkość i wagę, oraz na walory użytkowe przez co rozumiem jej wytrzymałość, twardość czy odporność na przebicia.

Ostatnia kwestia jest niezwykle istotna z punktu widzenia użytkownika, który z pewnością nie chciałby złapać tzw. „kapcia” w najmniej oczekiwanym momencie. Na szczęście mamy do wyboru kilka opcji zabezpieczenia się na taką ewentualność. Możemy zdecydować się na zakup opony, która już na etapie projektowania i produkcji została domyślnie wyposażona w ochronę antyprzebiciową, jak również skorzystać z osobnych taśm lub wkładek antyprzebiciowych.

Żeby nie było wątpliwości, taśma antyprzebiciowa umieszczana jest pomiędzy oponą a dętką, więc korzystanie z niej w systemie tubeless jest niemożliwe, natomiast do modeli bezdętkowych wykorzystywane są wkładki antyprzebiciowe, które jak sama nazwa wskazuje zapobiegają przedziurawieniu opony (najczęściej na skutek jej dobicia do krawędzi obręczy), a dodatkowo chronią samą obręcz przed ewentualnym uszkodzeniem.

Niezależnie od tego, warto mieć świadomość, że oba te warianty zwiększają ciężar całego koła o wagę wkładki. Nie są to duże wartości, jednak podczas dynamicznej, sportowej jazdy będzie to odczuwalne i wpłynie na właściwości jezdne opony. Nie zmienia to jednak faktu, że w przypadkach, gdy ochrona opony czy obręczy będzie sprawą priorytetową, zastosowanie takich rozwiązań uwolni nas od niepotrzebnego stresu spowodowanego wizją wracania do domu na piechotę.