Program
lojalnościowy
4,9/5 Nasza ocena
na Opineo
Punkty odbioru rowerów
Dostawa gratis w 24h
Koszyk jest pusty
Udostępnij artykuł
Przejechanie setek kilometrów potrafi scentrować koło, czyli je wykrzywić, co rowerzyści nazywają również „ósemką”. Większość kolarzy udaje się wtedy do serwisu, gdzie specjalista dokona naprawy roweru. Są jednak i tacy, którzy sami podejmują wyzwanie, wykonując centrowanie samodzielnie. Do przywrócenia pełnej sprawności komponentu konieczne są jednak narzędzia oraz wiedza, jak wycentrować koło w rowerze w domu, uzyskując odpowiedni naciąg szprych.
Spis treści:
Centrowaniem określana jest czynność, która sprawi, że obręcz rowerowa nie będzie biła na boki ani w pionie, a szprychy będą odpowiednio zaplecione i napięte. Taką naprawę można więc też nazwać prostowaniem kół rowerowych, ponieważ efektem jest regularny kształt komponentu. Dzięki serwisowaniu obręczy oraz szprych jazda zyska efektywność, ale – o czym przekonasz się ze wpisu – to niejedyny profit zadbania o elementy.
Centrowanie koła to poprawianie naciągu szprych i prostowanie obręczy. Warto dowiedzieć się wcześniej, jak zapleść koło oraz które narzędzia kupić.
Centrowanie koła w rowerze jest bardzo istotne – gdy tylko pojawia się wątpliwość co do stanu obręczy i szprych, warto zastanowić się nad wizytą w serwisie. Zwłaszcza jeśli rower posiada bardzo lekkie koła, lepiej nie ryzykować samodzielnego naciągania i udać się do specjalisty. Wprawni mechanicy mogą jednak przeprowadzić własnoręczną naprawę koła rowerowego w domu.
Kiedy warto pomyśleć o centrowaniu? Jeden lub dwa milimetry odchylenia obręczy stanowią dopuszczalne bicie koła rowerowego, które raczej nie wskazuje na pilną potrzebę naprawy. 1 cm to jednak już co innego, a jeśli krzywizna będzie jeszcze większa, koło może nie nadawać się do serwisowania – potrzebna będzie nowa obręcz. Warto jeszcze dodać, że tańsze koła mogą nie być idealnie równe, nawet gdy są nowe.
Czy w nowym rowerze lub po wymianie koła nie trzeba martwić się o centrowanie przez najbliższe kilkaset lub kilka tysięcy kilometrów? Nie do końca, ponieważ już po kilku przejażdżkach można zauważyć scentrowane koło właśnie w nowym rowerze. To normalne i nie świadczy o uszkodzeniu fabrycznym komponentu lub o niedbałości osoby, która montowała dwa kółka. Wystarczy wtedy szprychy w rowerze ponaciągać i dopiero po takim, wstępnym centrowaniu sprawa jest na dłużej załatwiona.
A ile trwa centrowanie koła? To zależne od stopnia krzywizny oraz doświadczenia serwisanta – wprawiony mechanik z profesjonalnymi narzędziami poradzi sobie pewnie w kilkanaście lub kilkadziesiąt minut, ale zwłaszcza laicy muszą poświęcić na omawianą czynność dużo więcej czasu.
Masz scentrowane koło w rowerze i zastanawiasz się, czy można jeździć z taką usterką? Wszystko zależy od stopnia poluzowania szprychy, ale wykrzywiona obręcz ulega niszczeniu coraz szybciej, a po pewnym czasie będzie nadawała się już tylko do wymiany.
Zlecasz centrowanie kół serwisowi? Warto, aby specjalista zbadał nie tylko szprychy i obręcz, ale też piastę. Wymiana łożysk sprawi, że jednoślad będzie jechał ciszej.
Inną konsekwencją jest gorsza trakcja roweru, ponieważ koło „gubi” moc włożoną w pedałowanie, a dodatkowo sprawia, że tyłem lub przodem lekko zarzuca. Dlatego krzywe koło w rowerze skutkuje mniejszą pewnością podczas kierowania, co w skrajnej sytuacji może stwarzać zagrożenie na drodze. Skutkiem jest efekt Shimmy. Co to znaczy? Mowa o utracie kontroli nad pojazdem, która może występować nie tylko w rowerze, ale także w innych jednośladach. Opisywane zjawisko jest wyraźnie widoczne zwłaszcza w przypadku rozpędzonych motocykli ze zużytym ogumieniem lub uszkodzonymi łożyskami. Bicie koła przy hamowaniu może być naprawdę groźne – lepiej go unikać.
Obręcze nadają się już tylko do wymiany? W takim razie dowiedz się, jakie koła do roweru wybrać, aby osiągnąć zadowalające parametry.
Większość problemów z kołem wynika z nieodpowiedniego naciągu szprych – niektóre są naciągnięte bardziej niż inne. Wystarczy wtedy dokręcić nyple kluczem do centrowania, a także pomóc sobie przy tym sprzętem, który pomoże określić, czy koło już jest proste. Szprychę należy wymienić tylko wtedy, kiedy jest pęknięta. Ciekawym powodem scentrowania jest też błędnie zamocowany odblask, mocowany do szprych w niektórych rowerach. Winna nieprawidłowego toczenia koła może być też sama obręcz, krzywa w którymś miejscu. W każdym z opisanych przypadków naprawa wygląda nieco inaczej oraz wymaga innych narzędzi, spośród których najbardziej podstawowym i potrzebnym jest klucz do nypli.
| Rodzaje problemów scentrowanego koła i sposoby ich rozwiązania | |||
|---|---|---|---|
Problem | Stopień uszkodzenia | Rozwiązanie | Potrzebne narzędzia |
Bicie koła na boki lub góra- dół | Niski | Lekkie centrowanie | Klucz do nypli, ewentualnie tensometr |
Wysoki (ok. 1 cm, ósemka) | Pełne centrowanie | Centrownica rowerowa i klucz do nypli + ewentualnie tensometr/przyrząd do sprawdzania centryczności | |
Bardzo wysoki (wyraźna ósemka) | Wymiana koła | Narzędzia do montażu kaset/tarcz hamulcowych | |
Wymiana obręczy i zaplatanie szprych | Centrownica i klucz do nypli + ewentualnie tensometr/przyrząd do sprawdzania centryczności, narzędzia do montażu kaset/tarcz hamulcowych | ||
Pęknięta szprycha | Każde uszkodzenie | Wymiana szprychy | Klucz do nypli, ewentualnie tensometr |
Krzywa obręcz | Każda krzywizna | Prostowanie obręczy | Klucz do prostowania obręczy |
Obręcz wychylona na prawo lub lewo od piasty | Każde wychylenie | Poluzowanie szprych z jednej strony i naciągnięcie przeciwnych | Klucz do nypli i przyrząd do sprawdzania centryczności koła |
Jak sprawdzić, czy koło jest scentrowane? Pierwszą czynność, którą należy wykonać, stanowi zakręcenie kółkiem w powietrzu – scentrowanie koła powinno być widoczne gołym okiem. Następnie warto zbadać szprychy. Jeżeli któraś jest wyszczerbiona lub pęknięta, trzeba ją wyjąć i zastąpić nową szprychą, co opisaliśmy w sekcji na dole artykułu.
Do badania mniejszych defektów trzeba użyć centrownicy, a dodatkową można jeszcze sprawdzić naprężenie konkretnej szprychy specjalnym tensometrem. Jeśli nie masz owego narzędzia, wykorzystaj słuch i postukaj palcem w środek każdej szprychy. W przednim kole każda powinna wydawać taki sam dźwięk. Jeśli odgłosy są inne, zmień naciąg. Troszeczkę inaczej jest w przypadku tylnego koła, gdzie prawa i lewa strona powinny być naciągnięte z inną siłą – dlatego dźwięk musi się różnić. Obręcz powinna też znajdować się dokładnie pośrodku piasty, co można sprawdzić przyrządem do sprawdzania centryczności.
Centrownica do kół rowerowych pozwoli dokładnie zbadać i wyprostować obręcz. Samo narzędzie to nie jednak nie wszystko – przyda się także wiedza, jak naciągać szprychy.Jeśli koło jest lekko scentrowane, wystarczy centrowanie koła rowerowego domowym sposobem, do którego potrzebna jest tylko podstawowa wiedza i klucz do szprych. Omawiany przyrząd występuje w kilku rodzajach. Najbardziej podstawowe prostowanie nie wymaga zdejmowania opony rowerowej – wystarczy złapać narzędziem za nypel poluzowanej szprychy i przykręcić go. Inne przyrządy, zwykle dłuższe, służą do dokręcania szprych od strony obręczy, a więc oponę trzeba zdjąć. Dodatkowo można wyróżnić klucze do szprych z jedną końcówką i bardziej uniwersalne, często pasujące do trzech różnych rozmiarów nypli.
Aby naprawić mocne bicie potrzebny będzie pełen zestaw narzędzi, a także przyda się duża wprawa w serwisowaniu rowerów. Dlatego dla większości rowerzystów najlepszym wyborem będzie odpuszczenie sobie trudu i udanie się do warsztatu rowerowego. Wszystkim jednak, którzy chcą nabyć doświadczenia lub zdobyli już wprawę, przydadzą się:
Jeśli rower wyposażony jest w hamulce szczękowe, do centrowania trzeba zdjąć oponę, co nie jest konieczne, gdy model posiada hamulce tarczowe. Owszem – demontaż ogumienia i tak okazuje się pomocny przy centrowaniu, ale bywa też problematyczny, np. przy systemie bezdętkowym.
Centrowanie odbywa się w dwóch osiach: góra-dół i lewo-prawo. Jak naprawić scentrowane koło w rowerze w przypadku pierwszej z opisywanych sytuacji? Aby wykluczyć promieniowe bicie, należy ustawić koło w centrownicy tak, by jej blaszka lub pręt dotykały obręczy w najwyższym punkcie bicia. Dla ułatwienia można wziąć kredę i zaznaczyć to miejsce, ponieważ to tu trzeba będzie dokręcić lewe i prawe szprychy. Przy wykonywaniu tej czynności zalecana jest duża ostrożność, dlatego najlepiej kręcić nie więcej niż ćwierć obrotu na raz.
W dalszej kolejności ustaw koło w ten sposób, by pręt lub blaszka znajdowały się nad najniższym punktem obręczy. Co ważne – nie zmieniaj ustawień centrownicy. Teraz w tym miejscu luzuj szprychy tak długo, aż koło będzie znów okrągłe.
Producenci stosują w kołach tradycyjny gwint. Oznacza to, że jeśli chcesz szprychę poluźnić, to kręć kluczem do szprych w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Dokręcasz je przeciwnie – w prawo. Istotną rzeczą jest to, aby klucz stykał się z nyplami w przynajmniej trzech płaszczyznach, w innym przypadku można je zniszczyć.
Na co jeszcze należy zwrócić uwagę? Ważne, aby szprycha nie kręciła się razem z dokręcanym nyplem – można ją wtedy łatwo złamać. Podobnie jak w przypadku montowania pomaga kropla rzadkiego oleju umieszczona na nyplu. Warto też nie przesadzać z szybkością dokręcania. Spokojnie można zastosować skok o ćwierć obrotu i obserwować zmianę, która nastąpiła.
Gdy skończyliśmy już naciągać szprychy, trzeba je rozprężyć – inaczej mogą popękać podczas jazdy. Najprostsza metoda polega na ściskaniu krzyżujących się ze sobą szprych. Po rozprężaniu należy sprawdzić, czy koło jest proste. Jeśli nie – należy ponownie wycentrować je bocznie. Szprychy mogą być przykręcone ze zbyt dużą siłą, dlatego warto poluzować je o ćwierć obrotu.
W sytuacji, gdy centrowanie koła rowerowego dotyczy osi prawo-lewo, pręt lub blaszkę centrownicy ustawia się blisko ścianki obręczy. Teraz trzeba znaleźć miejsca największych odchyleń – podobnie jak w przypadku centrowania promieniowego, tyle że po bokach, a nie na górze. Czynność należy przeprowadzić osobno dla prawej i lewej strony.
Jeśli obręcz bije na prawo, zaznacz to miejsce elementem centrownicy. Jak następnie wyprostować koło w rowerze? Naciągnij szprychę, która znajduje się po drugiej stronie piasty tak, jakbyś chciał obręcz przeciągnąć. I analogicznie do poprzedniej czynności serwisowej, popuść szprychę po stronie bicia. Sekwencję trzeba powtarzać do momentu, kiedy koło nie będzie biło na boki.
Zaplot koła na 3 krzyże to jeden z najprostszych, najskuteczniejszych i najczęściej wybieranych przez serwisantów sposobów. Aby zapleść szprychy omawianą metodą, należy je wkładać w co drugi otwór piasty, zaczynając od drugiego otworu od wentyla. Drugą końcówkę szprych powinno się wkładać w co czwartą dziurkę na obręczy, uzyskując trzy puste otwory między nyplami.
Gdy pierwsza strona będzie gotowa, koło trzeba odwrócić. Teraz włóż kolejną szprychę w piastę tak, aby znalazła się zaraz na prawo od tej, która znajduje się za nią. Następnie umieść tę szprychę w obręczy – też po prawej stronie od sąsiadującej. Dalej postępuj analogicznie, ale pamiętaj, żeby szprychy były wkładane w co drugi otwór piasty. Następnie krzyżuj szprychy – zaplatanie koła na 3 krzyże oznacza, że te idące w przeciwległą stronę do pierwszej serii będą krzyżowały się z 3 szprychami na swojej drodze do obręczy.
Powodem uszkodzenia koła może być nawet jedna szprycha – pęknięta przy nyplu w obręczy lub przy nasadzie od strony piasty. Szprychę z defektem należy wymienić, dobierając zastępczy element, który będzie miał długość i średnicę oryginału. Jeśli to przednie koło jest uszkodzone, wystarczy je zdjąć, z kolei z tylnego modelu warto dodatkowo zdemontować kasetę. Przeszkodą mogą być również tarcze hamulcowe, które również lepiej ściągnąć.
Zaplatanie koła na 3 krzyże to umiejętność, która pomaga naprawić koło w rowerze. Zwrócenie uwagi na pozostałe szprychy w piaście pozwoli określić, czy nowa szprycha powinna być zamontowana od lewej czy od prawej strony kołnierza piasty (powinny być mocowane na przemian). Druga kwestia to przeprowadzanie szprychy raz nad, raz pod innymi szprychami, które są po drodze do otworu w obręczy. Jeśli urwał się nypel, należy go oczywiście wymienić. Dodatkowa kropla rzadkiego oleju do otworu sprawi, że łatwiej będzie odkręcić nypel przy późniejszym serwisowaniu.
Po dodaniu szprychy w ten sposób, warto przeprowadzić dodatkowe centrowanie, w trakcie którego zwrócisz uwagę, czy koło nie wychyla się na boki lub góra-dół. Następnie należy poprawić naciąg szprych.
Jeśli krzywa jest sama obręcz, można przeprowadzić prostowanie felgi rowerowej. Co ważne, czynność będzie skuteczna tylko w przypadku aluminiowych komponentów. Karbon jest bowiem zbyt podatny na pękanie i kruszenie – obręcz zniszczyłby się jeszcze bardziej w procesie naprawczym.
Felgę z aluminium można wyprostować, używając klucza, który wyglądem przypomina trochę narzędzie do prostowania tarcz hamulcowych, ale ma trochę większy, l-kształtny otwór. Tak ukształtowaną końcówką należy naprostować krzywiznę obręczy.
Centrowanie kół rowerowych nie należy do najtańszych czynności, chyba że już posiadasz wszystkie niezbędne narzędzia. O cenie poszczególnych przyrządów wspomnieliśmy w sekcji przygotowania do centrowania – w zależności od stopnia scentrowania oraz potrzeby nabywania dodatkowych sprzętów pomocniczych, koszt wynosi 500-4000 zł.
Jeżeli nie masz lub nie chcesz kupować narzędzi, idź do serwisu albo nabądź nowe koło. Ile kosztuje centrowanie koła w rowerze? Cena usunięcia usterki w profesjonalnym punkcie naprawczym to 50-150 zł, chyba że obręcz nie nadaje się do serwisowania. Wtedy należy liczyć się z tańszą od centrowania wymianą koła (ok. 50 zł) i droższym nabyciem nowego egzemplarza („sky is the limit”). Jeśli oczywiście chcesz lub musisz wymienić samą obręcz, wtedy serwis musi doliczyć zaplatanie (ok. 130 zł). Warto dodać, że droższe może okazać się serwisowanie kół karbonowych – niektóre warsztaty każą sobie przy nich dopłacić.